آنزیمها یک پروتئین با ساختارهای سه بعدی منحصر به فرد هستن که به‌عنوان بیوکاتالیست عمل میکنن. از طرف دیگه هم، هورمون‌ها جزء مواد شیمیایی شناخته میشن که وقتی توسط سلول یا غده تو قسمتی از بدن انسان تولید و ترشح میشن، سیگنال‌ها یا پیام‌هایی رو به بخش‌های دیگه بدن برای عملکردهای مختلف ارسال میکنن، به همین خاطر هورمون به‌عنوان پیام‌رسان شیمیایی هم شناخته میشه. پس فرق بین آنزیم و هورمون اینه که آنزیم فرایند کاتالیزوری انجام میده تا سرعت واکنش متابولیک و ویژگی اون رو تو سلول افزایش بده ولی هورمون کارش پیام‌رسانی بین سلول‌هاست تا عملکردهای بدن به درستی و به موقع انجام بشن. تفاوت آنزیم با هورمون رو با جزئیات بیشتری تو ادامه این مقاله از سایت دیفرتو با هم ببینیم.
آنزیم (Enzyme) چیه؟
آنزیمها پروتئین‌هایی هستن که ساختارهای سه بعدی منحصر به فرد دارن و به‌عنوان بیوکاتالیست عمل میکنن. جدیداً مشخص شده که بعضی از اونا توانایی انجام کاتالیز کردن فرایندهای بیولوژیکی را در طول تکامل خودشون از دست میدن، این نوع مطالعه به عنوان آنزیم‌شناسی شناخته میشه. توانایی از دست رفته آنزیمها توی آمینو اسیدهاشون در طول تکاملشون مشخص میشه.
آنزیمها به‌عنوان یک کاتالیزور عمل میکنن و به تنظیم فرایندهای بیولوژیکی توی موجودات زنده کمک میکنن، آنزیمها بیش از ۵۰۰۰ واکنش بیوشیمیایی رو کاتالیز میکنن. پس میشه گفت تقریباً تمام فرایندهای متابولیک برای کاتالیز شدن در سلول به آنزیم نیاز دارن.
در انسان، کمبود آنزیمها باعث میشه بسیاری از بیماری‌ها مثل آلبینیسم و فنیل کتونوری ایجاد بشه. یک تاثیر آنزیم بغیر از داخل بدن انسان، تاثیر اونا تو تخمیر شراب، آبجوسازی و لخته بستن پنیر هم هست. استفاده پزشکی از آنزیم به صورت شربت‌های آنزیم‌های گوارشی، درمان بیماری‌های مربوط به میکروارگانیسم، التیام زخم‌ها و بسیاری موارد دیگه هست.
عملکرد آنزیم چطوریه؟
آنزیمها به تجزیه و هضم مولکول‌های غذایی بزرگ مثل پروتئین، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها به مولکول‌های کوچک‌تر کمک میکنن تا بدن بتونه از اونها به عنوان سوخت برای خودش استفاده کنه.
تو ساختار آنزیمها عناصر معدنی زیادی وجود داره، مثل ویتامین‌هایی که به آنزیمها تو انجام هر کاری کمک میکنن. ویتامین‌ها و در کل این عناصر معدنی به عنوان گروه پروستتیک (تو بیوشیمی به گروهی از کوفاکتور زیستی اطلاق میشه که پیوند محکمی با آنزیم برقرار میکنه) کار میکنن. این در حالیه که هورمون‌ها اینطور گروه‌های پروستتیکی ندارن. همچنین لازمه بگیم که تولید آنزیم بعد از فرایند تحریک اتفاق میافته.
آنزیمها به افزایش سرعت فرایندهای فیزیولوژیکی متابولیک کمک میکنن. اونا واکنش‌های متابولیک مثل هضم غذا رو تسریع میکنن. ولی کار اصلی اونا حمله به سوبسترا هست چون عملکرد آنزیمها به حضور سوبسترا بستگی داره. پس آنزیمها با حمله به سوبسترا و تاثیر روی اون تو متابولیسم به تجزیه مواد غذایی کمک میکنن. تنظیم ترشح و فعالیت آنزیمها تحت شرایط سخت pH و دمای بدن انجام میشه، آنزیمها عمر کوتاهی دارن ولی با این اوصاف عملکرد اونا برای بدن خیلی ضروری هست. سرعت واکنش توی سلول به وسیله یک مولکول بازدارنده خاص کنترل میشه.
هورمون (Hormone) چیه؟
هورمون یک مولکول شیمیایی یا یک ماده سیگنال‌دهنده یعنی پیام‌رسان هست که در جریان خون آزاد میشه تا پیام رو به اندام‌های مختلف بدن منتقل کنه، پس به‌عنوان “پیام‌رسان شیمیایی” شناخته میشه. Hormones به اندام‌ها و بافت‌های بدن کمک میکنه تا مطابق با پیام یا دستوری که به وسیله خودش منتقل شده عمل کنن.
Hormones به رابطه بین بافت‌ها و فعالیت‌هایی مثل عملکرد بافت‌های بدن، هضم غذا، خواب، متابولیسم سلولی، بروز استرس، تنفس، دفع پسماند غذا، تولید مثل، حالت رفتاری، رشد و تکامل، حفظ دمای بدن و تشنگی کمک میکنن. هورمون‌ها توی موجودات چند سلولی پیدا میشن چون توسط غدد این موجودات تولید میشه.
دو حالت کاربرد هورمون‌ها در ارتباطات دوطرفه بین سلول‌ها
الف) اولین حالت بین دو غده درون ریز ترشح میشه تا سطح هورمون‌هایی رو که قراره آزاد کنن تغییر بده که در این حالت، عملکرد غدد درون ریز مربوط میشه به ترشح هورمونی که پیامی رو به غده هدف ارسال میکنه.
غدد درون ریز شامل موارد زیر میشن:
- غده هیپوفیز
- غده فوق کلیوی
- بیضه‌ها
- تخمدان‌ها
- پانکراس
- تیروئید
- غده طیموس
ب) دومین حالت کاربرد هورمون بین غده درون ریز و اندام‌های هدفه که در این حالت، عملکرد غدد درون ریز ترشح هورمونی هست تا بتونه پیامی را به اندام مورد نظر خودش برای انجام یک فعالیت خاص ارسال کنه. به عنوان مثال، لوزالمعده (غده درون ریز) انسولین (هورمون) رو برای ارسال پیام به اندام هدف آزاد میکنه و روی عضلات و سلول های چربی تاثیر میزاره تا گلوکز رو از جریان خون بگیرن و اونو بشکنن که دفع بشه تا در نهایت قند خون کم بشه.
مقدار خیلی کمی در حد میکروسکوپی از هورمون لازمه توسط اندام‌ها ترشح بشه تا تغییرات زیادی تو بدن رخ بده. بهتره بدونین حتی کمبود خیلی خفیف یا مقدار بیش از حد ترشح هر هورمونی میتونه باعث به وجود اومدن بیماری خاصی بشه. کارهایی که هورمونا انجام میدن یا تحریک‌کنندس یا بازدارنده هست. هورمون‌ها در رشد و تولید مثل جنسی، تنظیم گرما و انرژی موجود در بدن، رشد و نمو اندام‌ها و بافت‌ها، تعادل آب و غلظت یون‌ها در داخل بدن نقش خیلی مهمی دارن.
Hormones به‌عنوان یک عامل تحریک‌کننده عمل میکنه. کار اصلیش هم حمله به سلول‌ها یا بافت‌های بدنه چون عملکرد هورمون به بازخورد مثبت و منفی اونا بستگی داره. هورمون‌ها به تنظیم مورفوژنسیس (ریخت‌زایی، شکل‌یابی، ادامه روند تکامل) مثل خصوصیات جنسی ثانویه کمک میکنن. هورمون‌ها همیشه به وسیله مغز یا عوامل خارجی بدن و گاهی با بعضی از هورمون‌های بازدارنده خاص کنترل میشن. در نهایت هورمون‌ها عملکردهایی برای کنترل سوخت و ساز بدن، رشد بدن و تولید مثل هستن.
فرق آنزیم با هورمون چیه؟
آنزیمها و هورمون‌ها از لحاظ تعریفی، نام شیمیایی، وزن مولکوی، وظیفه انجام داده، استفاده مجدد، فرمول مولکولی و … فرق‌هایی با هم دارن که تو این جدول همشون رو یکجا به صورت خلاصه برای شما تعریف میکنیم.
جدول تفاوت آنزیم با هورمون
| هورمون | آنزیم | موضوع‌ها | شماره |
| هورمون‌ها مولکول‌هایی مثل استروئیدها (تستوسترون/استروژن) یا پپتیدها (انسولین) هستند که توسط بخشی از یک ارگانیسم تولید میشن و پیام‌هایی رو برای واکنش‌های سلولی به سایر اندام‌ها یا بافت‌ها ارسال میکنن. | آنزیمها کاتالیزورهای بیولوژیکی هستن که سرعت واکنش‌های بیوشیمیایی رو بدون هیچ تغییری افزایش میدن. | تعریف | ۱ |
| پیام‌رسان شیمیایی | کاتالیزور بیولوژیکی | نام شیمیایی | ۲ |
| هورمون‌ها نسبت به آنزیمها وزن مولکولی کمی دارن. | ماکرومولکول‌هایی هستن که همیشه وزن مولکولی بالایی دارن | وزن مولکولی | ۳ |
| در فاصله‌ای مشخص مثلا فاصله اندام هدف از غدد کار میکنه. | در محل مبدا یعنی در خود سلول تولیدکنندش کارش رو انجام میده. | محل انجام فعالیت | ۴ |
| هورمون‌ها را نمیشه دوباره استفاده کرد. | آنزیمها رو میشه دوباره استفاده کرد. | قابلیت استفاده مجدد | ۵ |
| در غدد درون ریز تشکیل میشه. | در غدد برون ریز تشکیل میشه. | محل ساخت | ۶ |
| به بازخورد مثبت و منفی سلول‌های هدف بستگی دارده | بستگی به عملکردهای انجام شده توسط بستر داره. | کاربرد و نحوه کار | ۷ |
| جریان خون. | داخل سلولی یا برخی از مجاری‌ها | سیستم گردش هورمون | ۸ |
| ساختارش شامل پلی پپتیدها، استروئیدها، آمین‌ها میشه. | ساختارش به طور کلی شامل پروتئین‌ها میشه | ساختار شیمیایی | ۹ |
| غدد هیپوفیز، غدد تیروئید، غدد تیموس، غدد فوق کلیوی، پانکراس. | غدد بزاقی، سلول‌های معده، پانکراس و غدد در روده کوچک. | سلول‌ها و غدد تولید کننده اونها | ۱۰ |
| انتقال قطبی رو نشان میده | بدون انتقال | انتقال | ۱۱ |
| برخی از هورمون‌ها به سرعت واکنش نشان میدن در حالی که برخی به کندی واکنش نشان میدن. | آنزیمها به سرعت واکنش نشان میدن | زمان عکس العمل و واکنش این دو | ۱۲ |
| برگشت‌ناپذیر | برگشت‌پذیر | نوع واکنش | ۱۳ |
| کمبود یا تولید بیش از حد اون تو بدن منجر به بیماری میشه. | با افزایش غلظت آنزیم، واکنش‌های داخل بدن زیاد میشه. | غلظت اونا تو بدن | ۱۴ |
سخن پایانی
هرچند آنزیمها و هورمون‌ها هر دوتاشون از ترکیبات شیمیایی بدن هستن، ولی تفاوت آنزیم با هورمون داره و حتی عملکرد اونا کاملاً فرق میکنه، هر چند که اختلال تو عملکرد هر کدومشون ممکنه فعالیت کل سیستم بدن رو تحت تأثیر قرار بده.
در بخش زیر به‌عنوان جمع‌بندی تفاوت آنزیم با هورمون آورده شده:
- همه آنزیمها پروتئین هستن (به جز ریبوزوم‌ها)، ولی فقط همه پروتئین‌ها آنزیم نیستن، یعنی درواقع هورمون‌ها هم مشتقاتی از استروئیدها، اسیدهای آمینه و پروتئین‌ها هستن.
- آنزیمها وزن مولکولی بالاتری نسبت به هورمون‌ها دارن. پس آنزیمها از طریق غشای سلولی اندام‌های بدن غیرقابل انتشار هستن (از غشا عبور نمی‌کنن و منتقل نمیشن). اما هورمون‌ها چون کوچکترن و سبک‌ترن از طریق غشای سلولی قابل انتشارن (از غشا عبور میکنن و منتقل مبشن).
- عملکرد آنزیمها در محلیه که توی اون منشاء میگیرن یا به وجود میان. اما هورمون‌ها توی غدد درون ریز تو جای دیگه تولید میشن بعد از طریق خون به سلول هدف خود میرسن و با دادن سیگنال به سلول عملکرد اون رو تغییر میدن.
- آنزیمها توی متابولیسم شرکت میکنن ولی هورمون‌ها فقط فعالیت متابولیک رو تنظیم میکنن و سلول رو برای انجام عملکردهای مختلف و لازمه بدن تحریک میکنن.
- اختلال در عملکرد آنزیمها هیچ بیماری شدیدی ایجاد نمیکنه، ولی اختلال تو ترشح و عملکرد هورمون‌ها ممکنه به بیماری خاصی یا اختلالات شدیدی تو بدن منجر بشه حتی باعث ایجاد اختلال مادام العمری مثل سرطان، تیروئید، کوتاهی قد و غیره بشه.
به نظر شما فرق آنزیم با هورمون که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت هورمون با آنزیم می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: