علم حوزه وسیعیه و اصطلاحات و ایدئولوژی‌های مختلفی داره که نه تنها توی حقایق و توضیحات اونها بلکه توی زندگی روزمره ما گنجونده شده. دو اصطلاح از این قبیل توی علم شامل پارادایم یا چهارچوب فکری و نظریه میشه. پارادایم و نظریه دو اصطلاحی هستن که به هم وابستن. مثل تجزیه و تحلیل و ارزیابی، قبل از نوشتن یک نظریه باید یک پارادایم داشته باشیم. این مطلب سایت دیفرتو تفاوت پارادایم و نظریه رو برای شما به شکل واضحی توضیح میده.
پارادایم چیه؟
کلمه پارادایم ریشه یونانی از کلمه لاتین «paradeigma» داره که به معنای نمونه، اصل یا الگو هست. پس پارادایم رو میشه مجموعه‌ای از ایده‌ها، مواد تحقیقی، فرضیه‌ها و غیره برای یک نظریه توصیف کرد. پارادایم فلسفیه و رویکردی کلی به موضوع داره.
یک پارادایم رو میشه توی مفهوم فلسفی و علمی در نظر گرفت. پارادایم یک واقعیت رو توی منظرهای مختلف برای جمعیتی که از نظر فکری منضبط هستن، نشون میده. این کار، حس درک جنبه‌های مختلف طبیعت رو فراهم میکنه. توی علم حقیقت مطلق داریم و در چنین مواردی دو پارادایم نمیتونن کنار هم قرار بگیرن که به این پدیده تغییر پارادایم میگن.
تئوری یا نظریه چیه؟
نظریه رو میشه به‌عنوان یک فرضیه یا بیانیه تایید شده در نظر گرفت که نتایج علمی اثبات شده زیادی برای اثبات وجود خودش داره. نظریه ایدئولوژیکه و رویکرد خاص‌تری هم داره. برخلاف پارادایم، یک نظریه میتونه نادرست بودن اون رو ثابت کنه، چون خاص‌تره.
نظریه رو میشه بر اساس زمینه‌ای که توی اون، مورد استفاده قرار میگیره هم طبقه‌بندی کرد اما شناخته شده ترین نوع اون، نظریه علمیه. نظریه شامل تمام گزاره‌ها، فرضیه‌ها و ایده‌هاییه که از پارادایم اثبات شدن. از نظر علمی، نظریه به اظهارات یا توضیحاتی در مورد یک پدیده تکرار شونده گفته میشه که بارها و بارها از طریق محاسبات علمی، تحقیقات و فرضیه‌ها اثبات شده.
- پیشنهاد مطالعه: تفاوت نظریه و فرضیه
فرق بین پارادایم و نظریه چیه؟
تفاوت اصلی بین پارادایم و نظریه اینه که یک پارادایم فقط یک نقطه مرجع یا چارچوبی مرجع برای نشان دادن دیدگاه‌های واقعیته، درحالیکه یک نظریه بیانیه‌ایه که فرضیه رو با داده‌های علمی اثبات شده تأیید میکنه. در واقع پارادایم نقطه مرجع برای یک نظریه هست. پارادایم چارچوب یا ساختاریه که تئوری‌های زیادی رو با توضیحی کلی، برای جمعیتی که از نظر فکری منضبط شدن در بر میگیره. این تئوری یک فرضیه تایید شده با نتایج علمی مختلف اثبات شدس.
توی ۲ مورد زیر تفاوت‌های اصلی بین پارادایم و نظریه آورده شدن:
- پارادایم به معنای نقطه مرجع برای توسعه یک نظریه هست، درحالیکه نظریه به‌عنوان یک فرضیه تایید شده در نظر گرفته میشه. این یک عبارت تعریف شده برای اثبات یک فرضیه هست.
- پارادایم رو نمیشه به‌عنوان یک بیانیه ارائه کرد، بلکه تنها به‌عنوان چارچوب مرجع برای توسعه یک نظریه استفاده میشه. درحالیکه یک نظریه به‌عنوان ایجاد دانش جدید در نظر گرفته میشه چون هر نظریه ایدئولوژی متفاوتی رو ارائه میده.
جدول تفاوت پارادایم با نظریه
توی جدول مقایسه‌ای زیر ویژگی‌های پارادایم و نظریه رو یکجا جمع کردیم تا درک این تفاوت‌ها برای شما راحت‌تر بشه:
| مبنای مقایسه | پارادایم | نظریه |
| معنی | نقطه مرجع برای نظریه | فرضیه تایید شده |
| محسوب میشه برای | چارچوبی برای مرجع | خلق دانش جدید |
| مورد استفاده قرار میگیره برای | نشون دادن چشم انداز واقعیت و نمایش اون به مردم | برای پیش‌بینی یک پدیده طبیعی یا توضیح یک پدیده موجود |
| قابل تغییر و دقیق بودن | به‌عنوان تجسمی از نظریه‌ها عمل میکنه، پس به اندازه تئوری دقیق نیست. | قابل آزمایش و جعله |
| محتوا | نظریه‌های تجربی یا پژوهشی | نتایج علمی اثبات شده |
| طبیعت | ماهیت فلسفی داره | ماهیت ایدئولوژیک |
| رویکرد | رویکرد کلیتری داره | به صورت اختصاصی روی یک موضوع کار میکنه |
جمع‌بندی
هرچند که پارادایم و نظریه مستلزم ساختاردهی و شکل‌دهی گزاره‌ها و برهان‌های جدید با فرضیه‌ای برای پشتیبانی هستن، اما اونها یکسان نیستن. اونها مثل تجزیه و تحلیل و ارزیابی به هم وابسته هستن. پارادایم ساختار یا چارچوبیه که یک نظریه از اون توسعه پیدا میکنه. همچنین اونها برای تجسم نظریه‌ها و ایدئولوژی‌های مختلف به حساب میان.
نظریه عبارتیه که به درستی تحقیق و اثبات شده و توسط یک فرضیه پشتیبانی میشه. این نظریه همچنین به‌عنوان ایجاد دانش جدید در نظر گرفته میشه که میتونه با تحقیقات بیشتر توسعه پیدا کنه. تفاوت بین نظریه و پارادایم در اینه که پارادایم رویکرد کلیتری داره چون توسط هیچ ماده تحقیقی پشتیبانی نمیشه، ولی یک نظریه به بیانیه و مواد تحقیقاتی خاص نیاز داره تا بتونه خودش رو اثبات کنه.
به نظر شما فرق پارادایم و نظریه که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت بین پارادایم و نظریه می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: askanydifference.com