سرخرگ و سیاهرگ دو نوع مختلف از رگهای خونی موجود در سیستم گردش خون بدن هستن که نقش مهمی رو برای گردش خون به موقع در سراسر بدن به عهده دارن. با این حال، این دو رگ خونی از نظر عملکرد کاملاً با همدیگه متفاوتن. یکی از تفاوت‌های عمده بین سرخرگ و سیاهرگ اینه که سرخرگها خون اکسیژن‌دار (به استثنای سرخرگهای ریوی به قلب) رو به تمام قسمت‌های بدن میرسونه، درحالیکه سیاهرگ خون بدون اکسیژن (به استثنای سیاهرگ‌های ریوی به قلب) رو از اندامها به قلب منتقل میکنه. با این مقاله از سایت دیفرتو همراه باشین تا تفاوت سرخرگ و سیاهرگ رو بررسی کنیم.
سرخرگ چیه؟
سرخرگها نوعی از رگهای خونی هستن که خون رو از قلب به سرتاسر بدن منتقل میکنن و توی اندامها و بخشهای مختلف بدن به سرخرگهای کوچکتری منشعب میشن. در نهایت بیشتر این سرخرگهای کوچک هم به مویرگ‌های باریکی منشعب میشن، جایی که تبادل تمام مواد مغذی، گازها و سایر مواد زائد با اندام و سلول انجام میشه.
همونطور که گفتیم سرخرگها جزء رگهای خونی هستن که خون غنی از اکسیژن رو از قلب به سایر سلول‌ها، بافتها و اندامهای مختلف بدن میبرن. در این بین آئورت (شاه رگ) بزرگترین سرخرگ بدن انسانه که خون رو از قلب به قسمت‌های مختلف بدن میبره. کلاً سه نوع سرخرگ وجود داره که ما در ادامه اونها رو آوردیم:
- سرخرگهای الاستیک (کشسان): این شریان‌ها به‌عنوان سرخرگهای رسانا هم شناخته میشن که معمولا یک لایه میانی ضخیم دارن و در پاسخ به هر ضربان قلب کشیده میشن.
- سرخرگهای عضلانی: سرخرگ‌هایی با اندازه متوسط هستن که از سرخرگهای الاستیک خون میگیرن.
- سرخرگها: این سرخرگها خون رو به داخل مویرگ‌ها هدایت میکنن. اینها تقسیمات شریانی هستن که سایز کوچکتری از دوتای دیگه دارن و خون رو از قلب به سمت اندامها منتقل میکنن.
سیاهرگ چیه؟
سیاهرگها نوعی از رگهای خونی هستن که توی سراسر بدن وجود دارن. اونها ساختارهای لوله مانند و نیمه شفافی هستن که کارش حمل خون بدون اکسیژن از بافتها به قلبه تا دوباره اکسیژن دار بشن. سیاهرگ در مقایسه با سرخرگ دیواره نازکتری داره چون لازم نیست فشار بیشتری رو تحمل کنه.
برای اینکه بدونیم سیاهرگ‌های سطحی و عمقی در کجای بدن انسان قرار دارن باید بگیم که سیاهرگ‌های سطحی حمایت ماهیچه‌ای خیلی کمی دارن و در نزدیکی سطح پوست پیدا میشن. سیاهرگ‌های عمقی هم توی بدن، در نزدیکی استخوان‌های پا یا در مرکز پاها قرار دارن و توسط ماهیچه‌ها محصور میشن.
ورید اجوف تحتانی بزرگترین سیاهرگ بدن انسانه که خون رو از نیمه پایینی بدن به قلب میبره. کلاً چهار نوع سیاهرگ وجود داره که ما در ادامه اونها رو آوردیم:
- سیاهرگ‌های عمقی: این سیاهرگها در عمق بافت عضلانی قرار دارن.
- سیاهرگ‌های سطحی: اینها به سطح پوست نزدیکترن.
- سیاهرگ‌های ریوی: این رگ‌ها خون اکسیژن‌دار رو از ریه‌ها به قلب منتقل میکنن.
- سیاهرگ‌های سیستمیک: این وریدها در سراسر بدن وجود دارن و خون بدون اکسیژن رو برای تصفیه به قلب منتقل میکنن.
فرق بین سرخرگ و سیاهرگ چیه؟
تفاوت عمده بین سرخرگ و سیاهرگ اینه که سرخرگها وظیفه انتقال خون اکسیژن دار رو از قلب به اندامهای مختلف بدن دارن. درحالیکه سیاهرگها خون بدون اکسیژن رو از اندامهای مختلف بدن جمع میکنن و برای اکسیژن دادن دوباره به قلب میبرن. به خاطر تفاوت‌هایی که بین این دو شریان از نظر کارکرد، فشار، مسیر جریان و … وجود داره، پس در صورت آسیب وریدی مقدار خون از دست رفته از سرخرگ آسیب دیده بیشتر از سیاهرگ آسیب دیدس.
دلیل اتفاق بالا اینه که فشار خون توی سرخرگ خیلی بیشتر از فشار خون توی سیاهرگه. وقتی که یک سرخرگ بریده میشه، سریعا خون با فشار خیلی بالایی به بیرون فوران میکنه. درحالیکه وقتی یک سیاهرگ بریده میشه، خون از اون خیلی کند خارج میشه و سریعتر خون رو لخته میکنه. پس شدت خارج شدن خون توی سیاهرگ کمتر از شدت خارج شدن خون از سرخرگه.
جدول تفاوت سرخرگ و سیاهرگ
توی جدول مقایسه‌ای زیر ویژگی‌های سرخرگ و سیاهرگ رو یکجا جمع کردیم تا درک این تفاوت‌ها برای شما راحت‌تر بشه:
| مبنای مقایسه | سرخرگ | سیاهرگ |
| کارکرد | در حمل خون اکسیژن‌دار نقش داره، به جز سرخرگهای ریوی | در حمل خون بدون اکسیژن نقش داره، به جزسیاهرگ‌های ریوی |
| دیوارهای رگهای خونی | از سه لایه مجزا تشکیل شده که سفت، ضخیم‌تر و خیلی عضلانی هستن. | از سه لایه مجزا تشکیل شده که نازک‌تر و کمتر عضلانی هستن. |
| موقعیت در بدن | در اعماق بدن قرار گرفته | در حاشیه بدن یعنی نزدیکتر به پوست قرار داره. |
| شکل ظاهری | به رنگ قرمز | به رنگ آبی |
| مسیر انتقال خون | خون رو از قلب به قسمت‌های مختلف بدن میبره. | خون رو از قسمت‌های مختلف بدن به سمت قلب حمل میکنه. |
| میزان فشار | فشار بالا، چون خون با فشار پمپاژ قلب جریان پیدا میکنه. | فشار پایین، چون جریان خون توسط عمل مویرگی به سیاهرگها میاد. |
| سطح اکسیژن | نسبتاً بالا | نسبتاً پایین |
| سطح دی اکسید کربن | پایینه | بالاس |
| جهت گردش خون | در جهت رو به پایین از قلب به بافت‌های بدن. | در جهت رو به بالا از بافت‌های بدن به سمت قلب |
| لومن رگ | درون سرخرگ باریکه | درون سیاهرگ عریضه |
| دریچه در مسیر رگ | وجود نداره | وجود داره |
| اختلالات | سرخرگها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بعضی بیماری‌ها مثل آنژین صدری، آترواسکلروز (تصلب شریان) و غیره هستن. | سیاهرگها کمتر در معرض بیماری‌هایی مثل واریس هستن. |
جمع‌بندی
نکته آخری که باید بگیم اینه، سرخرگها و سیاهرگها سه لایه مختلف دارن که درونی‌ترین لایه اونها tunica intima نام داره، لایه میانی اونها tunica media و tunica adventitia هم اسم بیرونی‌ترین لایه این رگهاس. شاخه‌های مختلف سرخرگها و سیاهرگها توسط رگهای خونی خیلی ریزی به اسم مویرگ‌ها به اندامهای مختلف بدن وصل میشن.
به نظر شما فرق سرخرگ و سیاهرگ که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت سرخرگ و سیاهرگ می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع:
, بسیار مفید و عالی بود.باتشکر