هر دو ماده و انرژی، جهان رو میسازن. هم ماده و هم انرژی نه میتونن ایجاد بشن و نه از بین میرن، بلکه میتونن به اشکال مختلف مورد استفاده قرار بگیرن. ماده به جامد، مایع، گاز و پلاسما تقسیمبندی میشه، اما انرژی ظرفیت انجام کاره. انرژی میتونه به اشکال مختلف منتقل بشه که شامل انرژی جنبشی، انرژی پتانسیل و غیره میشه. این مقاله از سایت دیفرتو به صورت کامل و با توجه به ویژگیهای ماده و انرژی به بهترین شیوه تفاوت ماده و انرژی رو به شما معرفی میکنه.
ماده چیه؟
اصطلاح ماده به هر چیزی که فضا رو اشغال میکنه و مقداری جرم داره تلقی میشه. این ماده به دو نوع تقسیم شده که شامل اتم و مولکول میشه. اتمها رو میشه بهعنوان ذرات عناصری تعریف کرد که نمیتونن به عناصر کوچکتر تجزیه بشن و مولکولها رو میشه بهعنوان گروهی از اتمها تعریف کرد که توسط یک پیوند شیمیایی با هم ترکیب شدن.
در حال حاضر، بیش از ۱۰۹ عنصر تو جهان وجود داره. اشکال فیزیکی ماده رو حالتهای ماده میگن. حالتهای ماده به سه حالت جامد، مایع و گاز تقسیم میشن. حالت چهارمی از ماده وجود داره که توی زندگی روزمره هم وجود داره و اون رو پلاسما میگن. حالت ماده برای توصیف رفتار اتمها و مولکولهای درون یک ماده استفاده میشه. جامد یکی از حالتهای مادس که توی اون مولکولها توسط پیوندهای قویتری نگه داشته میشن.
بهعنوان مثال میشه به کاسههای فلزی اشاره کرد که پیوندهای محکمی دارن. توی مایعات هم پیوند مولکولها نسبت به جامدات ضعیفتر هستن، مثل قهوه، آب، چای، آب میوهها و … . پیوند بین گازها رو هم میشه با چگالی و ویسکوزیته کم شکست.
شکل گاز ثابت نیست و پیوندهای ضعیف دارن یا اصلا پیوند ندارن، مثل اکسیژن، نیتروژن، دی اکسید کربن و … . پلاسما هم که یکی از حالات مادس، از اتمها یا مولکولهایی تشکیل شده که از شرایط دمایی پیروی میکنن و توی فشارهای مختلف شکل و حجم اونها ثابت نیست. نمونههایی از پلاسما عبارتند از حالات روشنی مثل روشنایی، جرقههای الکتریکی و بعضی از انواع شعلهها.
انرژی چیه؟
انرژی نیرویی به کار گرفته شده یا توانایی انجام کاره. بهعنوان مثال اگه شخصی توپی رو پرتاب کنه، در واقع انرژی خودش رو به توپ منتقل کرده و توپ در هوا پرواز میکنه. مثال دیگه انرژی اینه که اگه شخصی در حال حرکت دادن جسمی باشه، در واقع اون شخص در حال انجام کاریه و این منجر به انتقال انرژی او به جسم میشه تا بتونه اون جسم رو به حرکت دربیاره. انرژی میتونه شکل خودش رو تغییر بده. اشکال مختلفی از انرژی وجود داره که بعضی از اونها رو در زیر آوردیم:
- انرژی جنبشی
- انرژی شیمیایی
- انرژی پیوندی
- انرژی حرارتی
- انرژی مکانیکی
- پایستگی انرژی
انرژی جنبشی بهعنوان انرژی یک جسم در اثر حرکت تعریف میشه. جسم متحرک همیشه انرژی جنبشی داره. چگالی جسم نشاندهنده انرژی جنبشی اونه. اجسام سنگین با ظرفیت بالاتر برای حرکت سریعتر انرژی جنبشی بیشتری اعمال میکنن. انرژی پتانسیل شکلی از انرژیه که میتونه توسط یک جسم نگه داشته بشه. برای مثال، اگه جسمی روی سطح زمین قرار بگیره، اون جسم به دلیل موقعیتش نسبت به زمین، انرژی پتانسیل خواهد داشت. در زمینه انرژی، دو مقاله زیر رو بخونید:
فرق بین ماده و انرژی چیه؟
تفاوت اصلی ماده و انرژی تو مفاهیم اونها نهفته شده. ماده جرم داره و فضا رو اشغال میکنه، هر مادهای خواص خودش رو داره و هیچ دو مادهای ویژگیهای یکسانی ندارن. اما انرژی مثل ماده نیست، انرژی توانایی حرکت دادن چیزهاس، یعنی انرژی ماده رو به حرکت در میاره.
ماده از اتمها و مولکولها ساخته شده، تمام اشکال فیزیکی ماده رو حالتهای ماده میگن. حالتهای ماده بیشتر به جامد، مایع، گاز و پلاسما تقسیم میشن. حالت ماده برای توصیف رفتار اتمها و مولکولها تو یک ماده استفاده میشه.
انرژی نیرو یا توانایی انجام کاره. انرژی نیرویی وارد میکنه که باعث حرکت ماده یا جسم میشه. میشه اون رو از شکلی به شکلی دیگه تبدیل کرد که چیزها رو وادار به اجرای وظایف مختلف میکنه. انرژی اشکال مختلفی داره که شامل انرژی جنبشی، انرژی پتانسیل، انرژی مکانیکی و … میشه.
بین ماده و انرژی چندتا تفاوت وجود داره که اونا رو توی ۵ مورد زیر توضیح دادیم:
- ماده فضا رو اشغال میکنه و جرم داره، درحالیکه انرژی ظرفیت انجام کاره.
- انرژی یک سیستم استاندارد بین المللی واحدها (SI) رو داره که ژول نامیده میشه، درحالیکه ماده استاندارد بین المللی واحدها رو نداره.
- تو سیستم بیولوژیکی، ماده در طی فرایند اکسایش با هوا به دی اکسید کربن و آب، اکسید میشه. از طرفی انرژی به صورت ماده منتقل میشه و به مولکولهای سادهتری تجزیه میشه و انرژی به صورت گرما آزاد میکنه.
- به عنوان مثال بعضی مواد از دی اکسید کربن و آب به گلوکز تبدیل میشن، درحالیکه انرژی از انرژی نور به انرژی شیمیایی تبدیل میشه.
- ماده بیشتر به اتمها و مولکولها تقسیم میشن، یعنی مولکولها شکسته میشن و بهعنوان بخشی از رشد و تخصیص زیست توده به مولکولهای دیگر تبدیل میشن. درحالیکه انرژی به صورت ماده منتقل میشه، یعنی حتی میتونه از یک ماده شیمیایی به ماده شیمیایی دیگه منتقل بشه.
جدول تفاوت ماده با انرژی
توی جدول مقایسهای زیر ویژگیهای ماده و انرژِ رو یکجا جمع کردیم تا درک این تفاوتها برای شما راحتتر بشه:
مبنای مقایسه | ماده | انرژی |
تعریف | ماده جرم داره و فضا رو اشغال میکنه | انرژی توانایی انجام کاره |
فرمها اونها | جامد، مایع، گاز و پلاسما | انرژی جنبشی، انرژی پتانسیل، انرژی شیمیایی، انرژی حرارتی، انرژی مکانیکی، انرژی درونی، انرژی پایستگی، انرژی حرارتی، انرژی پیوندی و … |
ویژگی | ماده جرم داره | انرژی جرم نداره |
مشخصه | ماده فضایی به اسم حجم رو اشغال میکنه | انرژی فضا رو اشغال نمیکنه |
واحد S.I | ماده واحد SI نداره | واحد SI انرژی، ژوله |
جمعبندی
ماده و انرژی دو مفهوم مهم توی علم هستن. ماده، از مواد لازمه جهانه، در حالی که انرژی نیروییه که به کار میره یا توانایی انجام وظایف متعدده و باعث جریان گرما میشه. انرژی واحد استانداردسازی بین المللی داره که ژوله و به این معنیه که انرژی قابل اندازهگیریه.
ماده قابل سنجشه و واحد بین المللی استاندارد هم نداره. انرژی رو میشه به اشکال مختلف مثل انرژی حرارتی، انرژی جنبشی، انرژی شیمیایی، انرژی پیوندی و سایر اشکال انرژی استفاده کرد. ماده به اتمها و عناصر ریزتر قابل تقسیم شدنه. اشکال فیزیکی ماده به نام حالتهای ماده شناخته میشه و به جامد، مایع، گاز و پلاسما تقسیم میشن.
به نظر شما فرق ماده و انرژی که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت ماده و انرژی میدونید یا فکر میکنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: