موتور و ژنراتور هر دو در دسته ماشین‌ها قرار میگیرن. تفاوت بین موتور الکتریکی و ژنراتور در اینه که یک موتور انرژی الکتریکی رو به انرژی مکانیکی تبدیل میکنه، درحالیکه ژنراتور دقیقاً برعکس اون عمل میکنه. موتور از برق استفاده میکنه درحالیکه ژنراتور برق تولید میکنه. اجازه بدین توی این مقاله از سایت دیفرتو با بررسی اصول اولیه اونها، تفاوت موتور الکتریکی و ژنراتور رو بیشتر درک کنیم.
موتور الکتریکی چیه؟
موتور الکتریکی نوعی ماشین الکتریکیه که انرژی الکتریکی رو به انرژی مکانیکی تبدیل میکنه. موتورهای الکتریکی یا از منابع جریان مستقیم (DC) مثل باتری‌ها، وسایل نقلیه موتوری یا یکسوکننده‌ها یا از منابع جریان متناوب (AC) مثل شبکه برق، اینورترها یا ژنراتورهای الکتریکی نیرو میگیرن. مطالعه مقاله زیر به شما توصیه میشه:
ژنراتور چیه؟
یک ژنراتور با جریان معکوس نیرو کار میکنه و انرژی مکانیکی رو به انرژی الکتریکی تبدیل میکنه.
فرق بین موتور الکتریکی و ژنراتور چیه؟
توی جدول مقایسه‌ای زیر این ویژگی‌ها رو یکجا جمع کردیم تا درک این تفاوت‌ها برای شما راحت‌تر بشه:
| مبنای مقایسه | موتور الکتریکی | ژنراتور |
| تعریف | موتورهای الکتریکی انرژی الکتریکی رو به انرژی مکانیکی تبدیل میکنن. | ژنراتورها انرژی مکانیکی رو به انرژی الکتریکی تبدیل میکنن. |
| قانون جهت برق | برای دانستن جهت حرکت اون از قانون دست چپ فلمینگ پیروی میکنه. | قانون دست راست فلمینگ برای دانستن جهت برق تولید شده رعایت میشه. |
| منبع انرژی | شبکه‌های برق، دستگاه‌های تامین برق. | توربین‌های بخار، توربین‌های آبی، موتورهای احتراق داخلی. |
| جریان | توی موتورها، جریان باید به سیم پیچ‌های آرمیچر برسه. | سیم پیچ آرمیچر توی ژنراتورها جریان تولید میکنه. |
| EMF | موتور الکتریکی emf خروجی رو به مدار میده. | ژنراتور به بار متصل emf میده. |
| موارد استفاده | اتومبیل، آسانسور، پنکه، پمپ و غیره | توی زنجیره‌های تامین انرژی در صنایع، اهداف آزمایش توی آزمایشگاه، روشنایی شهری، شارژ باتری‌ها و غیره. |
| انواع | موتورهای DC Brushed، DC Brushless Motors، AC Brushless Motors، Direct Drive، Linear Motors، Servo Motors، Stepper Motors. | ۳ نوع اصلی ژنراتور: قابل حمل، اینورتر و آماده به کار. |
بعد از درک تفاوت بین موتور الکتریکی و ژنراتور، مهمه که جزئیات ولتاژ و جریان و جزئیات دیگه اونا رو به طور کامل بدونیم به همین خاطر در زیر به این جزئیات میپردازیم.
ویژگی موتور الکتریکی
موتور الکتریکی با هماهنگی بین میدان مغناطیسی موتور و جریان الکتریکی توی سیم پیچ کار میکنه تا نیرویی به شکل گشتاور اعمال شده بر روی شفت موتور ایجاد کنه. یک موتور الکتریکی توی یک چرخش مداوم یا برای حرکت خطی در فاصله قابل توجهی نسبت به اندازه خودش کار میکنه. این قائده بر روی سه اصل فیزیکی مختلف عمل میکنه: مغناطیس، الکترواستاتیک و پیزوالکتریک.
طبقه‌بندی موتور الکتریکی
موتور AC
این مدل موتورها به راحتی جریان متناوب رو به توان مکانیکی تبدیل میکنن. ما بیشتر اون رو در سه نوع طبقه‌بندی میکنیم. اونها موتور القایی، موتور سنکرون و موتور خطی هستن.
- طبقه‌بندی موتور القایی به صورت:
- بر اساس روتور، روتور قفس سنجابی و روتور زخم فاز.
- بر اساس فاز، موتور القایی تک فاز و موتور القایی سه فاز.
- موتور خطی طبقه‌بندی خاصی نداره.
- طبقه‌بندی موتور سنکرون به صورت:
- موتور رلوکتانس.
- موتور هیسترزیس
موتور DC
موتور الکتریکی DC جریان DC (مستقیم) رو به توان مکانیکی تبدیل میکنه که به ۲ نوع عمده تقسیم میشه:
۱) موتور به طور جداگانه برانگیخته شده.
۲) موتور برانگیخته که این موتور بیشتر به صورت زیر طبقه‌بندی میشه.
- موتور شنت، موتور سری، موتور شنت کوتاه، موتور شنت بلند.
ویژگی ژنراتورها
ژنراتور انرژی مکانیکی رو برای استفاده توی مدار خارجی به نیروی الکتریکی تبدیل میکنه. منابع انرژی مکانیکی برای ژنراتورها معمولا شامل: توربین‌های بخار، توربین‌های گاز، توربین‌های آبی و … میشن. ژنراتورها درواقع دینام و آلترناتور هستن.
۱) دینام‌ها با استفاده از یک کموتاتور جریان مستقیم پالسی تولید میکنن.
۲) آلترناتورها جریان متناوب تولید میکنن.
طبقه‌بندی ژنراتورها
ژنراتور جریان مستقیم (DC)
از یک دینام کموتاتور برای تولید جریان مستقیم استفاده میکنه. این ژنراتور، خود محرکه و دو نوع داره:
۱) یکی از این نوع ژنراتورها مدل هم‌قطبیه. این مدل یک ژنراتور الکتریکی DC متشکل از یک دیسک یا سیلندر رسانای الکتریکیه که توی یک صفحه عمود بر یک میدان مغناطیسی استاتیک یکنواخت میچرخه.
۲) یکی دیگه از این نوع ژنراتورها مدل ام‌اچ‌دی (MHD) هست. بدون استفاده از قطعات الکترومغناطیسی دوار، مستقیماً نیروی الکتریکی رو از گازهای داغ در حال حرکت از طریق یک میدان مغناطیسی استخراج میکنه.
ژنراتور جریان متناوب (AC)
۱) ژنراتور القایی به طور مکانیکی روتور خودش رو سریعتر از سرعت سنکرون میچرخونه و یک لغزش منفی ایجاد میکنه.
۲) ژنراتور الکتریکی خطی، یک آهنربا کشویی رو از طریق یک سلونوئید (یک نوع قرقره از سیم مسی که به جلو و عقب حرکت میکنه) به نوبه جریان متناوب را به حلقه‌های سیم القا میکنه.
۳) ژنراتورهای فرکانس ثابت با سرعت متغیر: از این ژنراتورها برای برداشت منابع طبیعی انرژی مکانیکی (باد، جزر و مد و …) برای تولید برق استفاده میشن.
جمع‌بندی
در انتها بهتره بدونین که میشه موتور الکتریکی رو به‌عنوان ژنراتور یعنی به صورت معکوس استفاده کرد. عملاً هر نوع موتور الکتریکی میتونه به‌عنوان ژنراتور هم عمل کنه. به‌عنوان مثال یک موتور الکتریکی DC وقتی که توی جریان تغذیه معکوس کار میکنه، ترمینال مثبت رو تشکیل میده. به طور مشابه هم موتور الکتریکی متناوب (از جمله آهنربای دائمی) اگه توسط یک موتور راه‌اندازی بشه، نیرو تولید میکنه.
راندمان یک ژنراتور همیشه بیشتر از موتوره، به این دلیله که نشت شار مغناطیسی باعث تلف شدن توان توی موتور میشه. در عوض نشتی شار تولید شده توسط سیم پیچ میدان توی ژنراتور به مقدار حداقلیه. پس بر خلاف موتور الکتریکی مشکلی برای از دست دادن مقدار شار توی ژنراتور وجود نداره.
به نظر شما فرق موتور الکتریکی و ژنراتور که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت موتور الکتریکی با ژنراتور می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: