به طور کلی هر دو پدیده خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی رو میشه بهعنوان رویدادهایی تعریف کرد که یک جرم آسمانی در بین دو جرم آسمانی دیگه قرار میگیره و یکی روی اونیکی تاثیر میزاره. نحوه قرار گیری این اجرام توی این رویدادها یک اسم علمی داره که به اون syzygy (جفت متقابل) میگن. وقتی که ماه بین خورشید و زمین قرار میگیره، خورشید گرفتگی ایجاد میشه و وقتی خود زمین بین ماه و خورشید قرار میگیره اصطلاحا ماه گرفتگی رخ داده. اگه قصد دارین تفاوت خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی رو کامل درک کنین این مقاله از سایت دیفرتو رو تا آخر بخونین.
خورشید گرفتگی چیه؟
خورشید گرفتگی رو میشه بهعنوان رویدادی تعریف کرد که موقع عبور ماه از بین خورشید و زمین به وجود میاد، یعنی ماه جلوی رسیدن نور خورشید به بخشی از زمین رو میگیره و سایه کوتاهی رو روی سطح زمین ایجاد میکنه. در این حالت کسایی که روی زمینن تا چند ثانیه خورشید رو نمیبینن انگار که واسه لحظاتی خورشید خاموش میشه. به تمام این پدیده که از زمین قابل مشاهدس کسوف یا خورشید گرفتگی میگن و این سایه ایجاد شده در واقع ۲ قسمت سایه کامل و سایه روشن داره. سایه کامل قسمتیه که نور خورشید از اون عبور نمیکنه و قسمت سایه روشن قسمتیه که از اونجا نور خورشید تا حدودی به زمین میرسه (بیشتر حاشیه دایره خورشید گرفتگی).
خورشید گرفتگی موقعی رخ میده که خورشید، ماه و زمین توی یک خط مستقیم قرار میگیرن، یعنی موقعیت ماه دقیقاً بین خورشید و زمینه. موقع خورشید گرفتگی، ماه جلوی رسیدن نور خورشید به زمین رو میگیره و سایه‌ای بر روی زمین ایجاد میکنه. معمولا ماه مسیر نور خورشید به زمین رو به طور جزئی یا کامل برای یک دقیقه یا بیشتر مسدود میکنه. به طور کلی سه نوع خورشید گرفتگی یعنی خورشید گرفتگی کامل، خورشید گرفتگی جزئی و خورشید گرفتگی سالانه وجود داره. این اتفاق یکی از طبیعی‌ترین رویدادها توی جهانه، ولی توجه به این نکته مهمه که یک فرد نباید خورشید گرفتگی رو با چشم غیر مسلح و مستقیما ببینه چون به خاطر تشعشعات شدیدش صدمات شدیدی به چشم وارد میشه.
ماه گرفتگی چیه؟
ماه گرفتگی رو میشه بهعنوان رویدادی تعریف کرد که توی اون سایه زمین روی ماه میفته و اصطلاحا باعث ایجاد پدیده خسوف میشه. توی پدیده خسوف خورشید ماه و زمین باز هم توی یک راستا قرار میگیرن ولی با این تفاوت که این بار زمین بین خورشید و ماه قرار میگیره و اجازه رسیدن نور خورشید به ماه رو نمیده. در نتیجه این اتفاق ماه انعکاس نوری نداره، چون نوری بهش نمیرسه و مردم روی زمین برای زمان کوتاهی یا حتی ساعتی نمیتونن ماه رو ببینن. ماه گرفتگی فقط موقع کامل شدن ماه میتونه رخ بده و در بین همه مردم جهان اعتقاد بر اینه که ماه گرفتگی زیباترین پدیده نجومیه.
ماه گرفتگی موقعی رخ میده که توی اون دو شرط اصلی پا برجا باشه، یکی اینکه باید برای ماه گرفتگی ماه کامل باشه و دیگری اینکه زمین، ماه و خورشید باید تا حد امکان به هم نزدیک بشن و توی یک خط قرار بگیرن. موقع ماه گرفتگی، سایه زمین روی سطح ماه دیده میشه، به همین خاطر ماه رو کم نور میکنه و بعضی اوقات میتونه قرمز رنگ دیده بشه.
معمولا توی ماه گرفتگی سایه زمین یا به طور کامل یا به طور جزئی ماه رو پنهان میکنه و این پدیده فقط دو بار در سال اتفاق میوفته. ماه گرفتگی سه نوع داره که شامل ماه گرفتگی کامل، ماه گرفتگی جزئی و ماه گرفتگی نیمه سایه ( نوعی ماه گرفتگی که توی اون ماه از نیمه سایۀ زمین عبور میکنه).
فرق بین خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی چیه؟
ما اینجا ویژگی‌های خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی رو یکجا و به صورت خلاصه توی جدول زیر آوردیم تا به شما کمک کنیم اونها رو راحت‌تر مقایسه کنین و به تفاوت‌هاشون پی ببرین:
| مبنای مقایسه | خورشید گرفتگی | ماه گرفتگی |
| تعریف | وقتی که ماه بین خورشید و زمین قرار بگیره، خورشید گرفتگی گفته میشه. | وقتی که زمین بین ماه و خورشید قرار بگیره، ماه گرفتگی میشه. |
| نحوه جایگیری | برای خورشید گرفتگی، موقعیت باید به صورت خورشید – ماه – زمین باشه. | برای یک ماه گرفتگی، باید موقعیت‌ها به صورت خورشید – زمین – ماه باشه. |
| تعداد تکرار | خورشید گرفتگی هر ۱۸ ماه توی یک نقطه اتفاق میوفته. | یک دوره ماه گرفتگی دو بار در هر سال توی یک نقطه اتفاق میوفته. |
| مدت زمان گرفتگی | خورشید گرفتگی خیلی کوتاه رخ میده و ۵ تا ۷ دقیقه بیشتر باقی نمیمانه | ماه گرفتگی میتونه حتی برای یک ساعت هم باقی بمونه. |
| وسعت دیده شدن | از چند نقطه روی کره زمین میشه شاهد خورشید گرفتگی بود. | از خیلی نقاط روی کره زمین میشه شاهد ماه گرفتگی بود. |
| شرایط گرفتگی | شرط مهم برای خورشید گرفتگی اینه که در طول ماه جدید اتفاق بیوفته. | شرط مهم برای ماه گرفتگی اینه که باید زملنی که ماه کامله اتفاق بیوفته. |
| تاثیر روی سلامتی | خورشید گرفتگی رو نباید با چشم غیر مسلح دید، چون میتونه به چشم آسیب برسونه. | ماه گرفتگی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هست و تاثیری روی چشم نمیزاره. |
| زمان اتفاق افتادن | فقط در طول روز اتفاق میوفته. | فقط در طول شب اتفاق میوفته. |
جمع‌بندی
اینو بدونید نکته مهم برای ایجاد پدیده‌های خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی اینه که هر دو برای اتفاق افتادن به سه جرم آسمانی خورشید، ماه و زمین نیاز دارن. خورشید و ماه برای کره زمین، منابع اولیه و طبیعی تامین نورش هستن، خورشید منبع اصلی نور و انرژیه و ماه هم نور خورشید رو به زمین منعکس میکنه. به طور خلاصه در طول زمان خورشید گرفتگی، ماه به طور جزئی یا کامل راه رسیدن نور خورشید به زمین رو برای مدتی مسدود میکنه و در زمان ماه گرفتگی، زمین مانع از رسیدن نور خورشید به ماه میشه به همین خاطر انعکاس نوری از سمت ماه به زمین دیده نمیشه.
به نظر شما فرق خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: