تفاوت متابولیک‌های اولیه و ثانویه چیه؟

متابولیک‌ها محصولات میانی متابولیسم سلولی هستن و توی علم بیوشیمی مواد شرکت کننده در متابولیسم یا سوخت و ساز سلولی رو متابولیت میگن. اینها به وسیله آنزیم‌های مختلفی که به طور طبیعی توی سلول‌ها وجود دارن، کاتالیز میشن و دو نوع اولیه و ثانویه برای اونها وجود داره. با ما توی این مطلب از سایت دیفرتو همراه باشین تا هم مفهوم و انواع متابولیک رو بشناسیم و هم تفاوت متابولیک‌های اولیه و ثانویه رو بررسی کنیم.

متابولیت‌ها چی هستن؟

اول از همه برای اینکه بهمیم فرق بین متابولیت‌های اولیه و ثانویه چیه، باید خود متابولیت رو بشناسیم. متابولیت‌ها محصولات واسطه‌ای هستن که در طول متابولیسم تولید میشن و توسط آنزیم‌های مختلفی که به طور طبیعی توی سلول‌ها وجود دارن، کاتالیز میشن. از این آنزیم‌ها میتونیم به آنتی بیوتیک‌ها و رنگدانه‌ها اشاره کنیم. اصطلاح متابولیت معمولا برای مولکول‌های کوچک استفاده میشه و عملکردهای مختلف متابولیت‌ها هم شامل سوخت و ساز، کمک به ساختار، سیگنال دهی، فعالیت کاتالیزوری، برهمکنش با سایر موجودات میشه. متابولیت ها توسط گیاهان، انسان و میکروب‌ها تولید میشن. متابولیت‌های اولیه و ثانویه بخشی از متابولیت‌های گیاهی هستن که در ادامه به اون میپردازیم:

متابولیت‌های گیاهی چیه؟

متابولیت‌های گیاهی به دو نوع متابولیت‌های اولیه و متابولیت‌های ثانویه تقسیم میشن که ما هر دوتای اونها رو برای شما شرح می‌دیم: 

متابولیت‌های اولیه چیه؟

اینها ترکیب‌های شیمیایی هستن که در طی فرآیندهای رشد و نمو سلول‌های گیاه تولید میشن. اونها همچنین توی فرآیندهای متابولیکی تنفس اولیه و فتوسنتز نقش مهمی دارن. متابولیت‌های اولیه توی مرحله رشد تشکیل میشن. اونها عملکردهای فیزیولوژیکی بدن رو حفظ میکنن و به‌عنوان متابولیت‌های مرکزی شناخته میشن. اونها محصولات واسطه متابولیسم آنابولیک هستن که توسط سلول‌ها، برای تشکیل درشت مولکول‌های ضروری گیاه استفاده میشن.

اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها و اسیدهای آلی بعضی از متابولیت‌های اولیه هستن که به صورت صنعتی تولید میشن. ولی الکل اصلی‌ترین متابولیت اولیه هست که توی مقیاس وسیعی به صورت صنعتی تولید میشه.

متابولیت‌های ثانویه چیه؟

این ترکیب‌ها توسط ارگانیسم‌هایی تولید میشن که برای فرآیندهای متابولیک اولیه مورد نیاز نیستن. به‌هرحال، اونها میتونن از نظر اکولوژیکی یا موارد دیگه، برای گیاه مهم باشن. متابولیت‌های ثانویه به‌عنوان محصولات نهایی متابولیت‌های اولیه در نظر گرفته میشن چون از مسیرهایی که متابولیت‌های اولیه توی اون دخیل بودن، مشتق میشن.

به‌عنوان مثال، آنتی بیوتیک‌ها، سموم، فرومون‌ها، مهارکننده‌های آنزیم و غیره نمونه‌هایی از متابولیت‌های ثانویس. استرپتومیست‌ها و اکتینومیست‌های مرتبط منابع متابولیت‌های ثانویه جدید هستن.

فرق بین متابولیت‌های اولیه و متابولیت‌های ثانویه چیه؟

برای اینکه درک تفاوت بین متابولیت‌های اولیه و ثانویه توی گیاه بیشتر بشه توضیحاتی رو که در بالا دادیم و ویژگی‌های دیگه اونها رو به صورت خلاصه توی جدول زیر جمع کردیم:

اینها تفاوت‌های متابولیت‌های اولیه و متابولیت‌های ثانویه بودن که توی گیاه وجود دارن. اما همونطور که در بالاتر گفتیم متابولیت‌های دیگه‌ای هم داریم. متابولیت‌های انسانی و متابولیت‌های میکروبی دو نمونه دیگه از متابولیت سلولین که در ادامه اونها رو هم مختصری توضیح میدیم. 

متابولیت‌های انسانی چیه؟

انسان ۲۵۰۰ ساله که سابقه تولید متابولیت توی بدنش داره. پروستاگلاندین (انواع اسیدهای چرب توی بدن به ویژه توی منی) یک متابولیته که آراشیدونیک اسید تولید میکنه. هر دو مولکول خواص فیزیکی و گروه های عاملی یکسانی دارن که توسط یک سری واکنش‌های کاتالیز شده توسط آنزیم به هم مرتبط میشن.

توی بدن متابولیت‌های دیگه‌ای هم اتفاق میوفته که طی اون کلسترول هورمون‌های استروئیدی تولید میکنه و کاتکول آمین‌ها از اسید آمینه تیروزین به وجود میان. 

متابولیت‌های میکروبی چیه؟

میکروب‌های مختلف از روش‌های متفاوتی برای تولید متابولیت‌ها استفاده میکنن. این متابولیت‌ها برای تمایز بین گونه‌های مختلف میکروارگانیسم‌ها مفید هستن. الکل یکی از رایج‌ترین متابولیت‌های اولیه هست که توی فرایند تخمیر- تنفس بی‌هوازی برای تولید شراب و آبجو استفاده میشه. آسپرژیلوس نیجر هم یک میکرو ارگانیسم دیگس که با فرایند متابولیت، اسید سیتریک تولید میکنه و به طور گسترده تو صنایع غذایی، دارویی و آرایشی استفاده میشه.

جمع‌بندی

در آخر باید بگیم که متابولیت‌ها عامل اصلی مداخله کننده توی متابولیسم کلی سلول‌های جانداران هستن. توی گیاهان، متابولیت‌های اولیه برای رشد مناسب میکروارگانیسم‌ها ضروری هستن ولی متابولیت‌های ثانویه موقع نزدیکی به فاز ثابت رشد تشکیل میشن و برای رشد، تولیدمثل و تکامل نقش مهمی ندارن.

متابولیت‌ها رو میشه توی صنایع برای تولید واکسن‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، جداسازی مواد شیمیایی، برای سنتز مواد آلی و برای به دست آوردن اسیدهای آمینه استفاده کرد.

منابع:

byjus.com