اتانول و متانول فقط دو نوع مختلف از الکل هستن و توی چند سال اخیر به خصوص از وقتی که همه گیری کرونا جهان رو درگیر کرده، بیشتر مورد توجه قرار گرفتن. توی این سالها روشهای مختلفی برای مقابله با کرونا معرفی شد که یکی از این روش‌ها شستشوی دست با مواد شوینده الکل دار بود. به همین خاطر از اون موقع به بعد بحث سر اینکه الکل استفاده شده اتانول یا متانول هست، بالا گرفت. دلیلش هم این بود که متانول به الکل صنعتی معروفه و سمیه ولی اتانول رو به اسم الکل طبی میشناسن. خیلی از مردم هم بودن که فرق این دوتا رو نمیدونستن و تنها چیزی که باعث میشد اونها رو به جای هم استفاده نکنن، رنگ زرد متانول بسته بندی شده نسبت به اتانول بود. اما حالا ما توی این مقاله از سایت دیفرتو میخوایم تفاوت اتانول و متانول رو به صورت علمی و به زبان ساده توضیح بدیم تا شما رو بیشتر با این دو ماده مهم آشنا کنیم.
الکل چیه؟
قبل از اینکه اتانول و متانول رو بشناسین باید بدونین کلا الکل چی هست. توی علم شیمی الکل به ماده‌ای گفته میشه که توی ترکیب شیمیاییش یک گروه هیدرکسیل (-OH) و یک یا چند گروه متیل (CHn) داشته باشه، پس به این نوع مواد شیمیایی الکل میگن. فرمول کلی یک الکل ساده غیر حلقه‌ای به صورت CnH۲n+1OH هست. الکل‌ها توی خیلی از گروه یا ترکیب‌های شیمیایی مهم وجود دارن و توی واکنش‌های مختلف شیمیایی هم شرکت میکنن، حتی میشه از اونها ترکیب‌های شیمیایی دیگه‌ای هم به دست آورد. همچنین میتونیم از الکل‌ها بهعنوان پرمصرف‌ترین و پرکاربردترین حلال آزمایشگاهی نام ببریم، چون بیشتر باکتری‌ها و مواد شیمیایی دیگه توی الکل حل میشن به همین خاطر بیشتر مواد شوینده و ضد عفونی کننده الکل دارن.
اتانول چیه؟
اتانول (Ethanol) یک نوع مایع بی‌رنگ و فرارهست که بوی خیلی تندی هم داره، این ماده یکی از انواع پرکاربد الکله. اتانول یک ماده شیمیاییه که توی ساختارش دو اتم کربن وجود داره و به اتیل الکل هم معروفه. این ماده از تخمیر شکرها یا هرماده‌ای که تو ساختارش گلوکز، فروکتوز یا ساکارز باشه به دست میاد (مثل انگور). اتانول سال‌های ساله که بهعنوان ماده موجود توی مشروبات الکلی شناخته میشه و دلیل اون هم غیر سمی بودن و قابل مصرف بودنشه.
با این حال معمولا توی الکل‌های طبی هم از اتانول استفاده میشه. ساختار کلی اتانول به این صورته که یک گروه CH۳CH۲ وجود داره و به اون یک گروه هیدروکسیل (-OH) متصل شده و توی علم شیمی فرمول مولکولیش به صورت CH۳CH۲OH نوشته میشه.
متانول چیه؟
متانول (methanol) برخلاف اتانول توی ساختارش فقط یک اتم کربن داره و بهعنوان متیل الکل هم شناخته میشه که برای بدن انسان سمیه و از ترکیب یک گروه متیل با گروه هیدروکسیل تهیه میشه. همونطور که گفتیم متانول یک ماده سمیه و اگه بیش از ۱۰ سی‌سی از اون توسط شخصی مصرف بشه میتونه باعث کوری دائمی، مسمومیت سیستم عصبی مرکزی، کما و حتی مرگ بشه. متانول کاربردهای زیادی داره مثلا بهعنوان حلال، ضدیخ و همچنین از اون برای تهیه سایر ترکیبات شیمیایی استفاده میشه. توی صنایع شیمیایی ۴۰ درصد از متانول تولیدی برای تهیه فرمالدئید (ماده‌ای که از اون برای تهیه پلاستیک، تخته‌های سه لایه پلاستیکی، رنگ و مواد منفجره استفاده میکنن) استفاده میشه.
ساختار کلی متانول به این صورته که یک گروه متیل CH۳ وجود داره و به اون یک گروه هیدروکسیل (-OH) متصل شده و توی علم شیمی فرمول مولکولیش به صورت CH۳OH نوشته میشه.
فرق بین اتانول و متانول چیه؟
قبلا گفتیم که متانول تنها از یک اتم کربن تشکیل شده ولی اتانول معمولاً از ترکیب یک گروه اتیل یعنی دو اتم کربن تولید میشه. درحالیکه تعداد کربن تفاوت اصلی بین اتانول و متانوله، این دو شباهت‌هایی هم به همدیگه دارن. از نظر ظاهری که هردوتا شبیه به هم هستن و مایعی بی رنگن، پس به راحتی میشه اونها رو با هم اشتباه گرفت. با این اوصاف هر دوی اینها یعنی متانول و اتانول انواع مختلفی از الکل هستن که ویژگی‌های خاصت خودشون یعنی خواص متفاوت و همچنین کاربردهای متنوعی دارن.
توی این بخش سعی کردیم تفاوت بین اتانول و متانول رو به صورت خلاصه و یکجا توی جدول زیر بیاریم که درک اون برای شما راحت‌تر بشه:
| مبنای مقایسه | اتانول | متانول |
| معنی | اتانول نوعی الکله که ساختار مولکولی اون از یک گروه اتیل (دو کربن) تشکیل شده. | متانول نوعی الکله که ساختار مولکولی اون از یک گروه متیل (یک کربن) تشکیل شده. |
| اسیدی بودن | اتانول از نظر اسیدی بودن یا اسیدیته در مقایسه با آب اسید ضعیفیه. | اسیدیته متانول بیشتر از آبه |
| ویژگی | اتانول بوی سنگین و سوزاننده‌ای داره و موقع مشتعل شدن شعله آبی روشن منتشر میکنه. | متانول غیرقابل پیش بینیه و بوی خاصی داره. موقع مشتعل شدن هم شعله سفید روشنی رو منتشر میکنه |
| روش تهیه کردن | اتانول معمولاً از تخمیر محصولات غذایی توی کارخانه‌ها و به روشهای خانگی تهیه میشه. | متانول بیشتر توسط فرآیندهای مصنوعی یا صنعتی توی کارخانه‌ها تولید میشه. |
| خوراکی بودن | اتانول جزء اصلی نوشیدنی‌های الکلیه. | ولی از اونجایی که متانول برای انسان خیلی سمیه، استفاده از اون برای نوشیدن به هیچ وجه مناسب نیست. به طور کلی متانول برای تولید محصولاتی مثل فرمالدئید و غیره استفاده میشه. |
جمع‌بندی
در آخر به این نکته توجه کنین که توی صنایع همیشه مقداری از متانول رو به اتانول اضافه میکنن، این کار به خاطر ارزان شدن ماده نهایی، تغییر ماهیت و جلوگیری از مصرف اتانول به صورت نوشیدنی انجام میشه به این نوع الکل، الکل دناتوره شده یا الکل سوخت میگن.
همچنین وقتی میگیم اتانول از مواد خوراکی تولید میشه و سمی نیست، این حرف در صورتیه که توی مصرفش زیاده روی نشه. مصرف زیاد اتانول هم مثل مصرف متانول میتونه عواقب جبران ناپذیری رو به دنبال داشته باشه، مثلا میتونه باعث آسیب کبدی، آسیب به سیستم عصبی مرکزی، کما و حتی مرگ بشه.
به نظر شما فرق اتانول و متانول که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت اتانول و متانول می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: