تفاوت سامورایی و نینجا چیه؟

آقا یه موضوع جذاب، تفاوت نینجا و سامورایی چیه واقعا؟! در سرزمین طلوع خورشید (ژاپن)، فیلم­های سامورایی یه سنت قدیمیه. فرهنگ امروزی، شمشیرزن­ها رو به شکل چهره‌­هایی نزدیک به اسطوره به تصویر می­کشه. به ما گفتن که سامورایی­ها (Samurai) متعلق به طبقه­‌ای نخبه از رزم‌­آوران ژاپنی بودن که همیشه عادلانه می‌­جنگیدن، وفادارانه از اربابان قرون وسطایی خودشون دفاع می­کردن و به دنبال یک دستورالعمل افتخار متحدکننده بودن که به «بوشیدو (bushido)» معروفه.

فیلمنامه­‌نویسا هم خوششون میاد که اونها رو در برابر نینجاهای قاتل مشکی­‌پوش بگذارن، یه مزدور ترسناک! نینجاهای فیلما، ستاره‌­های پرتاب­‌شونده تیز تیغ با خودشون دارن و به هنر رزمی بی­‌نظیری به نام «نینجوتسو (ninjutsu)» مسلط هستن. وقتی کارگردان بهشون قدرت­های ماوراء طبیعی مثل پرواز یا نامرئی بودن می­ده، اوضاع خیلی خفن­تر می­شه! استعدادهای جادویی یه طرف، اما دیدگاه مدرن ما در مورد سامورایی­ها و نینجاها (Ninja) چقدر دقیقه؟ برای فهمیدن این موضوع، با سه مورخ مصاحبه شده تا فرق بین سامورایی و نینجا مشخص بشه. این مقاله جالب از دیفرتو رو از دست ندید.

تاریخ جنگ و صلح ژاپن

تاریخ ژاپن به اعصار و دوره‌­های مختلفی تقسیم میشه. دوره سنگوکو (Sengoku) از سال ۱۴۶۷ تا ۱۶۰۳ و دوره بعدی توکوگاوا (Tokugawa)،  (یا «ادو») که تا سال ۱۸۶۸ ادامه داشته، به ویژه در بحث ما اهمیت داره. دوره توکوگاوا اسمشو از یه خانواده شوگون (Shogun) گرفته که در سال ۱۶۰۳ کنترل ژاپن رو به دست گرفتن. شوگون­ها دیکتاتورهای نظامی موروثی بودن که از سال ۱۱۹۲ بر کشور حکومت می کردن. روی کاغذ، اونها به امپراطورای ژاپن خدمت می‌کردن. اما در عمل، این اشخاص به مراتب قوی­تر بوده و در واقع اونها بودن که تصمیم­‌ساز و تاثیرگذار بودن.

قرن‌های پیشین، ژاپن گرفتار جنگهای مداوم شده بود. اما در رژیم توکوگاوا اوضاع آروم بود. تجارت بین­‌المللی به شدت منظم شده بود و شوگون برای جلوگیری از نزاع­های سیاسی به شدت تلاش کرد. این همون زمانی بود که ژاپن رابطه خودش با سامورایی­ها رو دوباره تعریف کرد. همانطور که توماس کانلان – استاد تاریخ شرق آسیا در دانشگاه پرینستون – از طریق ایمیل به نویسنده این مقاله گفت، «فقط در دهه ۱۵۹۰ بود که سامورایی­ها به یک موقعیت اجتماعی قابل شناسایی تبدیل شدن. قبلش همه جامعه نظامی شده بودن و هیچ تفاوتی بین دهقانان و رزم‌­آوران وجود نداشت».

چنین ابهامی به مذاق ژنرال تویوتومی هیدیوشی (Toyotomi Hideyoshi) خوش نمیومد. یه سردار جنگی تغییر­دهنده بازی که در سال ۱۵۸۸ «حکم شکار شمشیر» رو در سراسر کشور صادر کرد. این امر کشاورزان رو از داشتن هرگونه سلاح منع کرد. بر اساس قوانین جدید، فقط و فقط سامورایی می‌توانست سلاح حمل کنه.

نیک کاپو (Nick Kapur)، مورخ دانشگاه روتگرز در ایمیلی در این باره می­گه: «اساساً افرادی که اخیراً در نبردها جنگیده بودن، سامورایی محسوب می­شدن و بازگشت اونها به کشاورزی ممنوع بود و افرادی که در حال حاضر در مزرعه فعالیت می­کردن باید سلاح­هاشون رو تسلیم می­کردن. در بسیاری از موارد، این امر خوداظهاری بود و اساساً مردم خودشون باید انتخاب می­کردن».

اصلاحات هیدیوشی در دوره توکوگاوا ادامه پیدا کرد. در واقع، اونها زمینه رو برای یک سیستم سفت و سخت موروثی و طبقاتی فراهم کردن که سامورایی­ها رو بر صنعتگران، دهقانان و بازرگانان برتری داد. در اون زمان، جنگ­های فئودالی که دوره سنگوکو (Sengoku) رو مشخص می­کردن، مدت­ها بود که سپری شده بود. سامورایی­ها بدون وجود هیچ گونه نبردی، وظایف اداری و اجرایی بر عهده داشتن.

رنگ و بوی نوستالژیک ساموراییها

فقط از سارا تال (Sarah Thal)، «ژاپن مدرن اولیه و مدرن» که در دانشگاه ویسکانسین مدیسون تدریس می­کنه، در این مورد بپرسین. این مورخ در یه ایمیل به نویسنده میگه: «در طول صلح طولانی دوران توکوگاوا، وقتی که سامورایی­ها بیشتر به عنوان عوامل اجرایی کار می­کردن تا به عنوان مبارز، بسیاری افراد دوران­های جنگ قبلی (به عنوان مثال در قرن­های ۱۲ تا ۱۶) که سامورایی­ها واقعا می­جنگیدن رو به صورت خیالی درمی­آوردن».

آخرین شوگون در سال ۱۸۶۸ سرنگون شد. پس از آن، ژاپن وارد دوره اصلاحاتی میجی (Meiji) شد که صنعت و حکومت متمرکز رو در برمی­گرفت. از نظر تاریخی، سامورایی­ها که به اربابان فئودال خدمت کرده بودن، از امتیازات ویژه‌ای برخوردار بودن. اما همه چیز به زودی تغییر کرد. تال توضیح می ده: «وضعیت رسمی سامورایی­ها در سال ۱۸۶۹ منسوخ و امتیازات آنها در اوایل دهه ۱۸۷۰ لغو شد. با لغو قلمروهای ارباب­هاشون، بسیاری از سامورایی­های سابق بیکار شدن و نمی‌تونستن در دولت جدید شغلی پیدا کنن».

تال می­گه: «در دهه ۱۸۹۰، اونها، بچه­‌هاشون و بسیاری از ژاپنی­ها تلاش کردن تا «راهی برای سامورایی­ها» تعریف کنن که هم به عنوان نوستالژی روزهای قدیمی خوب به ظاهر اخلاقی و هم به عنوان نقدی به روندهای مدرنیزاسیون اون زمان عمل می کرد».

انتر نیتوبه اینازو (Enter Nitobe Inazō)، یه دیپلمات و نویسنده‌اس که نگاه نسل­های آینده به سامورایی­ها رو به طور بنیادی تغییر داد. در سال ۱۸۹۹، اینازو کتابی تأثیرگذار به نام «بوشیدو: روح ژاپن» منتشر کرد. این متن خودشو به عنوان مقدمه­ای بر «بوشیدو» معرفی می­کنه. به گفته اینازو، این یه دستورالعمل رفتاری سنتی و جهانی بود که توسط سامورای­های واقعی مشاهده شد.

جز اینکه واقعیت، این نبود. کاپور خاطرنشان می­کنه: «اصطلاح «دستورالعمل سامورایی» بوشیدو در دوران اوج جنگ سامورایی [سنگوکو-Sengoku] وجود نداشت». خود کلمه «بوشیدو» تا دوره صلح­آمیز توکوگاوا (Tokugawa) ابداع نشده بود. اما ما برخی از اسطوره‌­های فراگیر درباره ارزش­ها و رفتار سامورایی­ها رو از «بوشیدو: روح ژاپن» دریافت می­‌کنیم. تال میگه: «سامورایی­ها همه‌­شون شمشیرزنان اخلاقی، نجیب و خوش­‌برخوردی نبودن که در فیلم­ها به تصویر کشیده میشه. اونها یه دستورالعمل اخلاقی واحد و منسجم نداشتن که نحوه تفکر و عملکرد اونها رو مشخص کنه». کاپور میگه: «درست مثل رزم­‌آوران در هر جای دیگه، سامورایی­ها تجاوز، غارتگری و چپاول کرده و دائماً به ارباب­هاشون خیانت می کردن».

اصل حقیقت نینجاها

صحبت از تصورات غلطه، وقت اونه که درباره نینجاها هم صحبت کنیم. ظاهراً اونها افراد اجیرشده‌­ای بودن که عملیات پنهانی انجام می‌دادن، جاسوسی می‌کردن و افرادی رو در پوشش تاریکی ترور می‌کردن.

مناطق همسایه ایگا و کوکا (Iga and Kōka) در جنوب شرقی ژاپن معمولاً به عنوان زمین­ه‌ای آموزشی شناخته می­شدن که در اون همه نینجاها مهارت­های کشنده خودشون رو کسب می­کردن. گاهی وقتها حتی خواهید شنید که نینجاها یک طبقه موروثی یا طبقاتی تشکیل می­دادن که بی­‌شباهت به سامورایی­ها نیست. تعداد زیادی از ژاپن‌­دوستان، علاقمندان به سینما و رزمی­‌کاران نقش نینجا رو پذیرفتن. هر سال، برخی از علاقه­‌مندان برای جشن «روز نینجا» در ۲۲ فوریه لباس جت مشکی می­پوشن. به طرفدارای نینجا چیزی نگنید اما طبقه مزدوران به نوعی جعلیه!

کاپور میگه: «نینجاها اونطور که ما امروز می­‌شناسیم در واقع وجود نداشتن». او میگه کلمه نینجا از «دو کلمه چینی به معنی «مخفی­کاری» و «مرد» (忍者) اومده». به هر حال، نحوه تلفظ کلمه اول توسط اکثر ژاپنی­‌زبانان «شینوبی-shinobi»  است، و نه «نین-nin».

ژاپن قرون وسطایی وامدار مردمی بود که وارد قلعه­‌ها شده و از جنگ­های مخفیانه استقبال می­کردن. سوابق تاریخی نشان میده سامورایی­ها بالاتر از چنین روش­هایی نبودن. کاپور میگه: «ما اسناد زیادی در مورد این فعالیت­ها داریم، اما اون فعالیتها توسط افراد مختلفی انجام شده. هیچ وقت طبقه خاصی از قاتلان در قبیله­‌های موروثی زندگی نمی‌­کردن که خدماتشون رو به صورت اجاره‌­ای بفروشن. این یک افسانه محض است که مانند افسانه‌­های مربوط به سامورایی­ها در دوره طولانی و صلح­آمیز ادو (Edo) ایجاد شده».

با وجود این، افسانه‌­های نینجا چیز جدیدی نیستن. تال میگه: «حتی در قرون ۱۸ و ۱۹، نینجا به یک پدیده فرهنگ محبوب در ژاپن تبدیل شده بود. بنابراین انواع و اقسام تصویرهای خیالی و تخیلی در هنر، ادبیات، نمایش و امثال اون وجود داشت».

تفاوت سامورایی و نینجا چیه؟

جالب اینجاست که هم تاریخ سامورایی‌­ها و هم تاریخ نینجاها در گزارش­های تاریخی ریشه دارن. یه مرد، شاهزاده یاماتو (Prince Yamato)، خودشو به صورت یک زن درآورده بود و تونست دو مرد رو به حدی اغوا کنه که نگهبانی خودشون رو رها کنن. وقتی که اونها راحت شدن، یاماتو هر دوشون رو با شمشیر کشت. اگرچه در تعریف نینجا یا سامورایی به مبدل زن اشاره‌ای نشده، اما در هر دو مورد تاریخ شاهزاده یاماتو به عنوان آغاز راه این رزم‌­آوران شناخته میشه.

رزم‌­آوران سامورایی بخشی از طبقه بالا (نخبگان) بودن که بین ارتش ژاپن در اواسط سال ۷۹۴ بعد از میلاد توسعه یافتن. این مردان در فرهنگ ژاپن، بالاتر از سایر رزم‌­آوران و بقیه شبه نظامیان دیده می‌شدن. دلیل این ملاحظه شاید پایبندی سامورایی­ها به یک رمز افتخاری رفیع به نام بوشیدو بوده یا ممکه  به دلیل واقعیت وفاداری اونها به استادشان، که معمولاً یک مقام ارشد دولتی بوده، باشه.

یه سامورایی با یه نینجا متفاوته، چون یه نینجا یه مزدور طبقه پایینه. همه اینها در تاریخ قرن پانزدهم دیده میشه. نینجاها به عنوان رزم­‌آوران نخبه در نظر گرفته نمی­شدن بلکه سرباز طبقه پایین بودن، که خدمات خودشون رو به هر کسی که می­تونست اونها رو استخدام کنه ارائه می­دادن.

هر دو سامورایی­ها و نینجاها در استفاده از سلاح­های مختلف ژاپنی متخصص بودن. جنگجوی سامورایی در استفاده از نیزه، کمان و شمشیر مهارت داشت. اون به خصوص در استفاده از آخری تخصص داشت! بنابراین برای تمایز آنها از بقیه مبارزای رزمی، به نام این رزم‌­آوران نامگذاری شده اند: شمشیرهای سامورایی.

معروفه که سامورایی­ها برای مأموریت­هایی که نیاز به حرکات سریع و موثر داشته و همچنین برای نبردهایی که می­توان از هر گونه سلاح موجود در اون استفاده کرد، به کار گرفته می­شدن. اما نینجاها از حملات متفاوتی استفاده می­کردن. اونها یه سلاح ویژه برای حملات خودشون داشتن: ستاره­ نینجا. اونها از این سلاح استفاده می‌کردن چون برای نبرد نزدیک اعزام نشده بودن. اونها وظایف خودشون رو مخفیانه انجام می­دادن و به دلیل مهارت­های جاسوسی و شیوه مخفیانه و غافلگیرکننده‌­ای که قربانیان خودشون رو به قتل می­رسوندن، مشهور بودن.

البته، گویی این رزم‌­آوران وظایف مختلف و روش­های متفاوتی برای انجام آنها داشتن؛ لباسشون هم متفاوت بود. یه سامورایی به عنوان یه جنگجوی درجه یک از لباس فرم یا زره کامل استفاده می­کرد. این لباس فرم از صفحات فلزی ساخته شده بود که پاها، بازوها و تنه اونها رو می­‌پوشوند. علاوه بر این، اونها از کلاه ایمنی فلزی استفاده می‌­کردن.

از اونجا که نینجاها قرار بود مخفیانه و سری کار کنن، اونها لباس نینجاهای سابق رو می‌­پوشیدن. این تجهیزات همه سیاه بود و پاها، بازوها و حتی سرشون رو پوشونده بود. تنها چیزی که در معرض دید قرار داشت چشمان نینجا بود. پوشش اونها عملکرد خوبی داشت و به اونها کمک می­کرد تا در شب مخفی بشن. بعضیا می­گن در واقع نینجاها به طور کامل پوشونده شده بودن، چون مانند سامورایی به نخبگان تعلق نداشتن.

سامورایی و نینجاها تقریباً در هر سطحی متفاوت بودن. هر کدوم شکل متفاوتی از حمله و لباس­های متفاوت استفاده می­کردن و در طبقات مختلف بودن. با این حال، منشأ هر دو به تاریخ یک شخصیت تاریخی ارتباط نزدیکی داره.

تفاوت بین نینجا و سامورایی از نگاه مردم

سامورایی­ها رزم‌­آورانی بودن که معمولاً به طبقه‌­های اصیل جامعه ژاپن تعلق داشتن. نینجاها به عنوان قاتل و مزدور آموزش می­دیدن و معمولاً متعلق به طبقات پایین جامعه ژاپن بودن.

نینجاها خوب بودن یا بد؟

نینجاها غالباً در فیلم­ها به عنوان قاتلان شیطانی به تصویر کشیده میشن که برای انجام کارهای کثیف یک شرور بد پول می­گیرن. در حقیقت، اونها مردم عادی بودن که بیش از ۴۰۰ سال پیش توسط طبقه حاکم در ژاپن مورد آزار و اذیت قرار می­‌گرفتن.

آیا نینجاها از شمشیرهای سامورایی استفاده می­کنن؟

نینجاها از شمشیرهای متفاوتی نسبت به سامورای­ها استفاده می­کنن، چون هدف اونها حفظ مشخصات دقیقتره. شمشیر نینجا رو می­توان در چاقوزنی استفاده کرد، با این حال، شمشیر سامورایی­ها طوری طراحی شدن که اندام­های حریف رو جدا می­کنن.

نینجا می­تونه سامورایی رو شکست بده؟

نینجا و سامورایی معمولاً بیشتر از اینکه با یکدیگر بجنگن، همکاری می­کردن. با این حال، وقتی اونها این کار رو کردن، بیشتر اوقات سامورایی­ها برنده می­شدن. اگر این نبرد در کوهستان صورت می­‌گرفت، یه نینجا می‌­تونست برنده بشه، اما اگر یه مبارزه گروهی بزرگ بود، سامورایی­ها معمولاً برنده می­شدن.

سامورایی قویتره یا نینجا؟

سامورایی­ها از نظر نیروی وحشی محض، قوی­تر بودن. اونها مبارزان حرفه‌­ای بودن که معمولاً دو شمشیر داشتن. اونها همچنین نفوذ سیاسی بیشتری در جامعه ژاپن داشتن. از طرف دیگه، نینجاها برای انجام جاسوسی و ترور آموزش دیده بودن. اونها به عنوان کشاورز «مشاغل روزانه» داشتن و بنابراین زمان کمتری برای تمرین مبارزه داشتن. اونها معمولاً فقط یه شمشیر داشتن.

خلاصه تفاوت نینجا و سامورایی

• سامورایی­ها مزدوران طبقه بالا و نینجاها مزدوران طبقه پایین بودن.
• سامورایی­ها بیشتر از سلاح­های جنگی تن به تن استفاده می­کردن، در حالی که نینجاها از سلاح­هایی برای حمله از راه دور و غافلگیرانه استفاده می­کردن.
• سامورایی­ها لباس فرم فلزی و زره می پوشیدن، در حالی که نینجاها تماما سیاه­پوش بودن تا در تاریکی مورد توجه قرار نگیرن.

منابع:

• howstuffworks.com
• differencebetweenz.com