تفاوت ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک چیه؟

تو هر مدل سرمایه‌گذاری مثل سهام یا اوراق قرضه، همیشه ریسک وجود داره. دو جزء اصلی ریسک، ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک نام دارن که اگر با هم ترکیب بشن، ریسک کل بوجود میاد. متغیرای بیرونی و غیر قابل کنترل، ریسک سیستماتیک رو بوجود میارن که فقط مختص صنعت یا امنیت نیستن و روی کل بازار و نوسان قیمت تمام اوراق بهادار تاثیر میذارن. از طرف دیگه، ریسک غیر سیستماتیک هم ریسکیه که از متغیرای کنترل شده و شناخته شده مختص صنعت یا امنیت بوجود میاد.

ریسک سیستماتیک رو نمیشه با تنوع دادن به سبد سهام حذف کرد، اما تنوع برای جلوگیری از ریسک غیر سیستماتیک مفیده. برای دونستن تفاوت ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک، این مقاله از سایت دیفرتو رو کامل بخونید.

جدول مقایسه ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک

قبل از شروع مقاله، بهتره همین اول بتونید درک خوبی از این دو نوع ریسک و تفاوتشون رو در قالب جدول زیر به دست بیارید. اگر هم نیاز دارید با مفهوم ریسک بیشتر آشنا بشید، ابتدا مقاله تفاوت ریسک و عدم قطعیت رو بخونید.

ریسک سیستماتیک چیه؟

منظور ما از اصطلاح ریسک سیستماتیک، تغییر در بازده اوراق بهاداره. این تغییر از عوامل کلان اقتصادی تجارت مثل عوامل اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی بوجود میاد. این نوسان‌ها به تغییرات در بازده کل بازار مربوط میشن. تغییرات در سیاست دولت، عوامل طبیعت مثل بلایای طبیعی، تغییرات در اقتصاد کشور، مولفه‌های اقتصادی بین‌المللی و غیره، باعث ریسک سیستماتیک میشن که ممکنه باعث سقوط ارزش سرمایه‌گذاری تو یک دوره بشه. این ریسک به سه دسته تقسیم میشه که به شکل زیر توضیح دادیم:

• ریسک بهره (Interest risk): ریسک ناشی از نوسانای نرخ یا بهره که هر از چند گاهی روی اوراق بهادار دارای بهره مثل اوراق قرضه تاثیر میذاره.
• ریسک تورم (Inflation risk): متناوباً به‌عنوان ریسک قدرت خرید شناخته میشه چون روی قدرت خرید تاثیر منفی میذاره. این ریسک بخاطر افزایش هزینه تولید، افزایش دستمزدا و غیره بوجود میاد.
• ریسک بازار (Market risk): این ریسک روی قیمت یک سهم تاثیر میذاره، یعنی قیمتا به‌طور مداوم در طول یه دوره با بقیه سهام بازار کم یا زیاد میشن.

ریسک غیر سیستماتیک چیه؟

ریسک ناشی از نوسانای بازده اوراق بهادار یک شرکت ناشی از عوامل اقتصاد خرد، یعنی عوامل موجود در سازمان، به‌عنوان ریسک غیر سیستماتیک شناخته میشن. همچین ریسکی به عوامل امنیت خاص از یک شرکت یا صنعت مربوط میشه، پس فقط یک سازمان خاص رو تحت تاثیر قرار میده. در صورت انجام اقدامات لازم تو این زمینه، سازمان میتونه از خطر جلوگیری بکنه. این نوع ریسک، به دو دسته ریسک تجاری و ریسک مالی تقسیم شده که به شکل زیر توضیح دادیم:

• ریسک تجاری (Business risk): ریسک ذاتی اوراق بهادار اینه که شرکت ممکنه خوب یا بد عمل بکنه. زمانی که یک شرکت کمتر از حد متوسط ​​عمل میکنه، به این ریسک، ریسک تجاری میگن. عواملی مثل تغییر در سیاستای دولت، افزایش رقابت، تغییر ذائقه و ترجیحات مصرف‌کننده، توسعه محصولات جایگزین، تغییرات تکنولوژیکی و غیره باعث ایجاد ریسک‌های تجاری میشن.
• ریسک مالی (Financial risk): بهشون ریسک اهرمی میگن. وقتیکه تغییری در ساختار سرمایه شرکت ایجاد میشه، به یک ریسک مالی تبدیل میشه. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام بیانگر چنین ریسکیه.

جمع‌بندی تفاوت ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک

دور زدن ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک کار بزرگیه. از اونجایی‌که نیروهای خارجی تو ایجاد ریسک سیستماتیک دخالت دارن، پس نمیشه جلوشونو گرفت یا کنترلشون کرد. بعلاوه، کل بازار رو تحت تاثیر قرار میدن، اما میشه از پوشش ریسک و تخصیص دارایی کمش کرد. ریسک غیر سیستماتیک ناشی از عوامل داخلیه، طوری که میشه به راحتی با تنوع سبد سهام تا حد زیادی جلوشو گرفت.

تفاوت اساسی بین ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک رو میشه به موارد زیر خلاصه کرد:

1. ریسک سیستماتیک به معنی امکان زیان مرتبط با کل بازار یا بخشی از بازاره و ریسک غیر سیستماتیک به معنی ریسک مرتبط با یه صنعت یا امنیت خاصه.
2. ریسک سیستماتیک غیر قابل کنترله ولی ریسک غیر سیستماتیک قابل کنترله.
3. ریسک سیستماتیک ناشی از عوامل کلان اقتصادیه و از طرف دیگه، ریسک غیر سیستماتیک ناشی از عوامل خرد اقتصادیه.
4. ریسک سیستماتیک بر تعداد زیادی از اوراق بهادار تو بازار تاثیر میذاره، اما ریسک غیر سیستماتیک تاثیرش روی اوراق بهادار یه شرکت خاصه.
5. ریسک سیستماتیک رو میشه از راه‌های مختلفی مثل پوشش ریسک و تخصیص دارایی حذف کرد، درست برعکس ریسک غیر سیستماتیک که میشه از راه تنوع سبد سهام حذفش کرد.
6. ریسک سیستماتیک به سه دسته تقسیم میشه: ریسک بهره، ریسک بازار و ریسک قدرت خرید. برخلاف ریسک غیر سیستماتیک که به دو دسته ریسک تجاری و ریسک مالی تقسیم میشه

منابع:

• keydifferences.com