با اینکه پلاسما و سرم (خون آبه) از قسمت مایع خون مشتق میشن، اما تفاوت بین اونها کاملاً آشکاره. پلاسما و سرم اجزای اصلی خون هستن و به طور معمول توی آزمایش گروه خونی برای تعیین گروه خونی بیمار استفاده میشن. پلاسما و سرم را میشه با سانتریفیوژ کردن خون بر اساس وزن، اندازه و چگالی جدا کرد. سرم مایعیه که بعد از لخته شدن خون به دست میاد، درحالیکه پلاسما بعد از بند اومدن خون با ترکیبات ضد انعقاد به دست میاد. برای شناخت بیشتر درباره تفاوت پلاسما و سرم خون ادامه این مطلب از وب‌سایت دیفرتو رو بخونین.
پلاسما چیه؟
پلاسما محیط خونه که توی اون انواع مختلفی از سلول‌های خونی وجود داره. گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و سایر اجزای خون توی پلاسما معلق هستن. در واقع پلاسما قسمت مایع خونه و حاوی عامل لخته کننده فیبرینوژنه که از جریان بیش از حد خون در موقع آسیب جلوگیری میکنه.
همچنین پلاسما حاوی پروتئین‌هاییه که به انتقال گلوکز و سایر مواد مغذی به قسمت‌های مختلف بدن کمک میکنه. پلاسما به تنظیم دمای بدن کمک میکنه و مسئول کنترل فشار خون هم هست. در طی سانتریفیوژ، پلاسما تو لایه بالایی خون به دست میاد و اینکار باعث افزایش طول عمر پلاسما تا سالها میشه و حمل آن از جایی به جایی دیگه رو راحت میکنه.
سرم چیه؟
سرم قسمت مایع یا رقیق نشده خونه که فاقد عوامل انعقاد خونه، به همین خاطر بعد از انعقاد خون تشکیل میشه و به تشخیص بیماری‌هایی مثل فشار خون، قند، کلسترول و غیره کمک میکنه. به زیبا ساده سرم پلاسماییه که عوامل یا فاکتورهای انعقادی از اون حذف شده.
فرق بین پلاسما و سرم خون چیه؟
خون یک بافت همبند مایع هست که در سراسر بدن حرکت میکنه و مواد مغذی، اکسیژن و مواد زائد متابولیک لازم بدن رو منتقل میکنه. علاوه بر اینها خون در تنظیم دما و سطح pH (از طریق تعامل با اسیدها و بازها) بدن نقش مهمی ایفا میکنه. خون عمدتاً از RBC (گلبول‌های قرمز)، WBC (گلبول‌های سفید)، پلاسما و سرم (خون آبه) تشکیل شده. سرم و پلاسما از قسمت مایع خون با برداشتن سلولها به دست میان. با این وجود، تفاوت قابل توجهی بین پلاسما و سرم وجود داره. سرم مایعیه که بعد از لخته شدن خون باقی میمانه. درحالیکه پلاسما مایعیه که موقع اضافه شدن ماده ضد انعقاد برای جلوگیری از لخته شدن باقی میمانه.
جدول تفاوت پلاسما و سرم خون
توی جدول مقایسه‌ای زیر ویژگی‌های پلاسما و سرم خون رو یکجا جمع کردیم تا درک این تفاوت‌ها برای شما راحت‌تر بشه:
| مبنای مقایسه | پلاسما | سرم |
| تعریف | بخشی شفاف، زرد رنگ و قسمت مایع از خون. | یک مایع رقیق نشده، قسمت خارجی سلول خونی. |
| تشکیل شده از | از سرم و عامل انعقاد خون تشکیل شده. | بخشی از خونه که فاقد عامل انعقاد خونه. |
| نحوه جداسازی کردن | بعد از سانتریفیوژ کردن خون با داروی ضد انعقاد به دست میاد. | بعد از سانتریفیوژ کردن خون منعقد شده بدست میاد. |
| ماده لازم برای جداسازی | برای به دست آوردن پلاسما از نمونه خون، ضد انعقاد لازمه. | برای جداسازی سرم از نمونه خون نیازی به ضد انعقاد نیست. |
| حجم | ۵۵ درصد از حجم کل خون رو تشکیل میده. | حجم کمتر در مقایسه با پلاسما داره |
| سختی جداسازی | جداسازی پلاسما از نمونه خون نسبتاً ساده‌تره و زمان کمتری نیاز داره. | جدا کردن سرم از نمونه خون مشکله. این یک فرآیند زمان بره. |
| فیبروژن | حاوی فیبرینوژن | فاقد فیبرینوژن |
| ترکیبات | %۹۲ از آب همراه با مقداری پروتئین، نمک، لیپید و گلوکز تشکیل شده. | %۹۰ از آب و ۱۰% باقی از هورمون‌های محلول، پروتئین‌ها، مواد معدنی و دی اکسید کربن تشکیل شده. |
| چگالی | پلاسما برابر با ۱.۰۲۵ گرم در میلی لیتره | سرم برابر با ۱.۰۲۴ گرم در میلی لیتره. |
| ماندگاری | ماندگاری طولانی مدتی داره. میشه اون رو تا ده سال حفظ کرد. | ماندگاری کوتاه مدتی داره. فقط برای چند ماه قابل نگهداریه. |
| منبع | پلاسما منبع اصلی برای انتقال محصول دفعی سلولهاس. | منبع مهم الکترولیت‌ها |
| حالت سلولها در اونها | سلولها آزادانه توی پلاسما معلقن. | سلولها با تشکیل لخته به همدیگه متصل میشن. |
جمع‌بندی
پلاسما قسمت نیمه شفاف خون به غیر از گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت‌ها و سایر اجزای سلولیه. به لخته شدن خون کمک می کند و ۹۰ درصد اون از آب تشکیل شده. پلاسما حاوی رایج‌ترین هپارین ضد انعقاده. از طریق کمپلکسی که با آنتی ترومبین III ایجاد میکنه، عمل میکنه. آنتی ترومبین III پروتئینیه که از لخته شدن خون جلوگیری میکنه.
در طرف دیگه سرم برای اندازه گیری میزان پروتئین آلبومین توی خون استفاده میشه. وقتی کلیه شروع به از کار افتادن میکنه، آلبومین ادرار شروع به نشت کردن میکنه. آزمایش سرم به تشخیص ناهنجاری‌های کبد و کلیه کمک میکنه.
به نظر شما فرق پلاسما و سرم خون که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت پلاسما و سرم خون می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: