راکت و موشک دو کلمه رایجی هستن که خیلی وقتا به جای هم استفاده میشن. من خودم شخصاً از کلمه موشک در حوزه نظامی و از کلمه راکت برای کاوش در فضا استفاده می‌کردم. ولی واقعاً فرق بین موشک و راکت چیه؟
در حالت کلی، راکت اسلحهی کوتاهبرد هست که بعد از شلیک، امکان هدایت اون وجود نداره. از طرف دیگه، موشک یه سیستم ناوبری و یه موتور ثانویه داره که میتونه جهتش رو بعد از پرتاب تغییر بده. بنابراین، موشکها برای حملههای دوربرد ترجیح داده میشن.
مشخصاً این جواب خیلی کوتاه بود و در مورد این نوع اسلحه‌های پیشرفته نظامی، جزئیات خیلی بیشتری وجود داره. در ادامه این مقاله از سایت دیفرتو، تمام رازهای نحوه کار این دو رو بخونید و تفاوت راکت و موشک رو حفظ بشید!
فرق اصلی بین راکت و موشک
هم راکت و هم موشک هر دو برای حمل مواد منفجره تا یک هدف مشخص طراحی شدن. فرق اصلی اینجاست که موشکها سیستم هدایتی دارن که میتونه در محاسبه هدف مورد نظر به اونا کمک کنه. راکت‌ها سیستم هدایت‌کننده ندارن و به سادگی تو جهت هدف اصلی شلیک میشن. بعضی‌ها میگن موشک مغز داره ولی راکت بدون مغز هست!
با اینکه بر اساس سیستم هدایت‌کننده داخلی هم تو موشکها و هم تو راکت‌ها هدف با دقت بالایی محاسبه میشه، ولی موشکها نسبت به راکت‌ها شانس برخورد به هدف بیشتری دارن.
در واژگان نظامی، به موشک «راکتِ هدایت‌شده» هم میگن (منبع: ویکی پدیا)
موشک فناوری نسبتاً پیشرفتهای هست و عناصر بسیار زیادی در کنار هم قرار گرفتن تا یک موشک ساخته بشه. با اینکه راکت و موشک از نظر ظاهری کاملاً شبیه همن و هر دو هدفشون اینه که سر جنگی‌شون رو به هدف مشخص شده برسونن، ولی نحوه مهندسی اونا کاملاً متفاوته و تفاوتهای بسیار زیادی باهم دارن. در ادامه، با راکت و موشک بیشتر آشنا میشیم و بعد میریم سراغ تفاوتهای اصلی اونا در جدول.
راکت (Rocket) چیه؟
وقتی برای اولین بار راکت‌ها از طرف چین بر علیه مغول‌ها در سال ۱۲۳۲ استفاده شد، هیچ‌کس دقیقاً نمی‌دونست در آینده چقدر پیشرفت خواهند کرد. همچنین قدرت تخریب، تکامل و پیشرفت‌هایی که راکت‌ها در جامعه امروزی ما پیدا کردن هم مشخص نبود.
راکت‌ها قرن‌ها تو جنگ استفاده شدن. راکت‌ها تو قرن ۱۵ام یکبار منسوخ شدن، ولی دوباره چند سال بعد به صورت تسلیحات پیشرفته برای پیشروی‌های نظامی و همچنین نوآوری‌ها و تحقیقات فضایی روی کار اومدن.
راکت فضاپیما
امروزه راکت‌ها در موارد خیلی زیادی استفاده میشن، مثل نمایش‌های ترقه‌ای، اسلحه‌ها و کاوش‌های فضایی. راکت‌ها رسماً دیدگاه ما نسبت به جهان رو تغییر دادن. مثلاً، با اینکه از ۵۰۰ سال پیش از میلاد اطلاعاتی راجع به گرد بودن زمین وجود داشت، ولی راکتهای عمق‌پیما تونستن به ما ساکنین زمین، سندهای عکسی از شکل کروی زمین ارائه کنن.
نیروی راکت‌ها از کجا تأمین میشه؟
راکت‌ها از موتور راکت انرژی می‌گیرن. موتور راکت از توده واکنشیِ ذخیره‌شده (Stored Reaction Mass) استفاده میکنه و یه جت مایع پر سرعت برای شتاب موشک ارائه میکنه. موشکها رو میشه برای پرتاب یا حرکت فضاپیما و موشک‌های بالستیک استفاده کرد.
انواع راکت
با پیشرفت تکنولوژی، راکت‌ها از ابتدای معرفیشون تو قرن ۱۳ام پیشرفتهای زیادی کردن. بشر تسلیحاتش رو اونقدر پیشرفت داده که با جنگهای نظامی عصر جدید مطابقت پیدا کنه. اینجا لیستی از انواع راکت‌هایی که امروزه به عنوان اسلحه استفاده میشن اومده:
راکت لانچر (بازوکا/آر‌پی‌جی)
راکت لانچرها (Rocket Launchers (Bazooka/RPG)) نوعی اسلحه قابل حمل هستن که سربازهای مخصوص تو میدان جنگ ازش استفاده می‌کنن. راکت لانچر اسلحه‌ای رودوشی هست که بر علیه تانک هم استفاده میشه.
راکت پاد
راکت پاد (Rocket Pod) از چندتا راکت لانچر تشکیل شده که هواپیماهای جنگی برای حملههای هوایی ازش استفاده می‌کنن.
توپخانه راکت
توپخانه راکت (Rocket Artillery) برای حملههای مقیاس بالا ساخته شده. توپخانه راکت همچنین تانک موشک هم نامیده میشه و راکتهای شلیک شده از تانک فقط از طرف سربازانی کنترل میشه که ماشین توپخانه راکت رو کنترل می‌کنن. خود توپخانه سیستم هدایت داخلی یا هدفگیری نداره و از نظر فنی نمیشه گفت یه موشکه.
موشک (Missiles) چیه؟
موشکها برای حمل مواد منفجره با کنترل و دقت مشخصی، به هدفی مشخص با سرعت بالا طراحی شدن. موشکها اسلحه‌هایی هستن که شتاب‌گیریشون با راکت انجام میشه، ولی از اونجایی که فناوری داخلی داره، برای استفاده‌های نظامی خیلی پیشرفته‌تر از راکت هستن.
آلمانی‌ها تو جنگ جهانی دوم موشک رو اختراع کردن. موشک با کنترل از راه دور وایرلس کنترل میشه و تنها برای اهداف نظامی استفاده میشن؛ بر خلاف راکت‌ها که میشه برای اهداف سرگرمی، سفر در فضا، مصارف نظامی و موارد دیگه هم از اونا استفاده کرد.
موشک هوا به هوا
سیستم‌های داخلی موشک
سیستم راکت هدایت‌شده، که با نام موشک شناخته میشه از پنج سیستم تشکیل شده که عبارتند از:
سیستم هدایت (Guidance System)
سیستم هدایت‌شوندگی موشک برای تنظیم و ثبات مسیر پرواز استفاده میشه. یه اپراتور یا خلبان، موشک رو به هدف مورد نظرش هدایت میکنه تا از دقت نهایی اون مطمئن بشه.
کلاهک (Warhead)
کلاهک موشک، بمب اونه. این بمب میتونه منفجره یا سمی باشه، در هر صورت، این کلاهک با استفاده از موشک دقیقاً به هدف مورد نظر برای انفجار رسونده میشه.
با توجه به طراحی موشک، کلاهک میتونه بر اساس طراحی که داره به شکل‌های مختلفی منفجر بشه. از انفجار فیزیکی هدف گرفته تا انفجار راه دور که یکی از اعضای خدماتی نظامی، اونو انجام میده. گزینه‌های دیگه‌ای هم هست که میتونید اینجا در موردشون بخونید.
موتور (Engine)
تو طراحی موشکها موتوری برای تأمین انرژی تعبیه شده که معمولاً موتور راکت یا تو بعضی موارد، موتور جت هست.
سیستم پرواز (Flight System)
سیستم پرواز با سیستم هدایت و هدفگیری کار میکنه که مانوورهای لازم و تغییرات ضروری تو مسیر پرواز رو انجام بده.
سیستم هدفگیری (Targeting System)
برای اینکه موشک بتونه کاری که باید انجام بده رو انجام بده، دقت هدفگیری اهمیت خیلی زیادی داره. سیستم هدفگیری و سیستم هدایت با رادارها و ماهواره‌ها کار می‌کنن تا هدف رو مشخص کنن و موشک رو مستقیماً به هدف مورد نظر هدایت کنه.
چند نوع موشک داریم؟
موشک‌های مورد استفاده برای اهداف نظامی انواع مختفی دارند و هرکدومشون دوباره انواع موشک‌هایی برای خودشون دارن. برای اطلاعات بیشتر میتونید همه اونا رو تو این آدرس ببینید. در انجا سه نوع موشکی که برای اهداف نظامی استفاده میشن اومده:
موشک‌های هدایت شونده (Guided Missiles)
یه اسلحه هوابرد و خودکششی که معمولاً برای شلیک‌های کوتاهبرد استفاده میشه که تو میدان نبرد نزدیک قرار گرفتن.
موشک‌های کروز (استراتژیک)
موشک‌های کروز (Cruise) موشک‌های دوربرد هستن. این موشکها با استفاده از سیستم هدایت داخلی، کلاهک رو به فاصله‌های خیلی دوری منتقل می‌کنن. این موشکها با سرعت فراصوت در هوا پرواز می‌کنن، میتونن تو ارتفاع پایین پرواز کنن و خودناوبر هستن.
موشک‌های بالستیک (استراتژیک)
موشک بالستیک کره شمالی
پرواز بسیاری از موشک‌های بالستیک (Ballistic) بدون هدایت و بدون نیرو هست. موشک‌های بالستیک از سه بخش تشکیل میشن: قدرت، پرواز آزاد، ورود مجدد. بله، ورود مجدد! در حالت کلی اکثر موشک‌های بالستیک طوری طراحی شدن که با زاویه مشخصی از اتمسفر خارج بشن، که اون اجازه میده دوباره به سمت هدفش به اتمسفر ورود کنن.
موشک‌های بالستیک معمولاً برای فواصل خیلی دور طراحی میشن. بعضی از موشک‌های بالستیکی که تا حالا طراحی شدن از اتمسفر زمین خارج نمیشن و فقط دو بخش اولیه رو دارن (قدرت و پرواز آزاد).
فرق راکت و موشک
اینجا یک راهنمای سریع برای تفاوت‌ها و شباهت‌هایی که معمولاً بین راکت‌ها و موشکها وجود داره اومده:
| راکت | موشک |
| خودکششی | سیستم هدایت برای دقت در هدف |
| بدون هدایت | سیستم ناوبری |
| هدف قبل از پرتاب مشخص میشه، تغییر ممکن نیست | دقت هدف با کنترل اپراتور انجام میشه |
| معمولاً برای بردهای کوتاهه و طراحی کوچک‌تری داره که در میدان نبرد استفاده میشه | در انواع برد کوتاه و بلند |
| بعد از شلیک نمیشه مسیرش رو تغییر داد | امکان تغییر مسیر در میانه پرواز برای اطمینان از برخورد به هدف وجود داره |
| کلاهک، مواد منفجره رو حمل میکنه | کلاهک، مواد منفجره رو حمل میکنه |
| با موتور راکت شتاب می‌گیره | با موتور راکت و موتور جت شتاب می‌گیره |
سوالات متداول در مورد موشک و راکت
در مورد موشک و راکت سوال دارید؟ مشکلی نیست، شاید بتونیم این سوالاتتون رو جواب بدیم. سوالات رایجی که از ما پرسیده میشه رو ببینید:
آیا فضاپیما نوعی راکته؟
راکت با فناوری فضاپیما برای پرتاب به فضا کار میکنه. راکت به همراه فضاپیما، سفینه فضایی (spaceship) رو تشکیل میدن.
با هدایت اولیه به هنگام برخواست، راکت با استفاده از فناوری فضاپیما به سمت فضا پرتاب شده و هدفی که راکت‌شیپ برای دستیابی به اون داره محاسبه میشه. این هدف معمولاً مسیر مستقیمی به سمت آسمون و مدار خارجی هست و بعد از اینکه با استفاده از راکت از اتمسفر زمین خارج شد، فضاپیما کار خودش رو انجام میده.
آیا امروزه هم از راکت تو تسلیحات استفاده میشه؟
با اینه راکت‌ها امروزه تا به فضا هم پیشرفت کردن و میتونن تا کره ماه فضانورد ارسال کنن، ولی هنوز هم به عنوان اسلحه ازشون استفاده میشه.
راکت برای حملههای کوتاهبرد به کار میره، به ویژه برای مأموریت‌های پشتیبانی هوایی نزدیک (CAS).
آیا همه موشکها موتور راکت دارن؟
نه، همه موشکها موتور راکت ندارن. موشک‌هایی طراحی شدن که میتونن از موتورهای جت هم استفاده کنن.
آیا تورپیدو، راکت هست یا موشک؟
تورپیدو یا اژدر (Torpedoes) موشک‌های هدایت‌شونده زیرآبی هستن (اطلاعات بیشتر). معمولاً موشکها به داخل و یا در هوا شلیک میشن. طراحی تورپیدو برای پرتاب از زیردریاییه و در دنیای مدرن امروزی معمولاً هدایت‌شونده هستن.
به نظر شما فرق بین راکت و موشک که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت راکت و موشک می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع:
سلام ممنون واسه مطالب خوبتون
اولین نوع موشک های قاره پیما توسط چه کشوری آزمایش شد و روی دنیا تاثیر خطر ناکی گذاشت؟
با سلام
بیشترین تولید راکت در جهان ماله چه کشوری است وتولیدات مخفی دیگه ای هست که جهان از اون بی خبر باشه؟
راکتهای اولیه با کشف باروت تو قرن های پیش در چین و مغولستان استفاده میشه! اما نسل راکتهای پیشرفته فعلی از دوره جنگهای جهانی اول و دوم بوده. در مورد سوال دومت، درسته که از امکانات و تحقیقات سری ارتش کشورها بی خبریم اما حتما سلاح های دیگه ای هم هست یا اینکه حداقل دارن روی اون سلاحها کار می کنن. مثل اسلحه های لیزری و …
سلام
در آینده نزدیک میشه برای سفر به مریخ با فناوری موشکی برای بشر فراهم بشه و سفر با موشک راحت تر و بهینه تر و سریع تر باشه این امکان وجود داره؟
اینکه میگن سفر به ماه دروغ رسانه‌هاست ، درسته ؟ با جستجو در اینترنت دلایل قانع کننده‌ای پیدا میشه !