تفاوت آنتی باکتریال و آنتی بیوتیک چیه؟

 آنتی‌بیوتیک‌ها عامل شیمیایی یا فیزیکی هستن که به طور طبیعی یا مصنوعی تولید میشن و قادر به مهار و از بین بردن میکرو-ارگانیسم‌های در حال رشد هستن، اما مواد ضد باکتری فقط در برابر باکتری‌ها عمل می‌کنن و به جای کشتن باکتری‌های مضر، فقط به کاهش فعالیت اونا کمک می‌کنن. اشتباه نیست اگر بگیم “همه آنتی‌ بیوتیک‌ها ضد باکتری هستن، اما همه آنتی باکتریال‌ها آنتی بیوتیک نیستن“. همونطور که آنتی (Anti) به معنای “علیه” و بیو (Bio) به معنای “زندگی” هست، آنتی‌ بیوتیک‌ها به عنوان یکی از مهمترین دسته دارو‌ها محسوب میشن که آنتی‌ باکتریال یکی از مهم‌ترین اوناست. پنی سیلین اولین آنتی‌ بیوتیک بود که توسط الکساندر فلمینگ کشف شد، بعداً دارو‌های دیگه ای مثل آموکسی سیلین، کلوکساسیلین، سفالوسپورین، آمینوگلیکوزیدها سنتز شدن.

آنتی‌ بیوتیک‌ها و آنتی‌ باکتریال‌ها رو میشه به صورت طبیعی، مصنوعی یا با حالت نیمه مصنوعی به دست اورد. همه اونا از نظر نحوه عملکرد متفاوت هستن، جایی که برخی از دارو‌ها سنتز دیواره سلولی رو مهار می‌کنن، در حالی که برخی تولید پروتئین میکرو-ارگانیسم‌های مضر رو محدود می‌کنن. بنابراین قبل از مصرف هر دارویی، باید با پزشکان مشورت کرد و لازمه از نوع عفونت‌های رخ داده اطلاع داشت، چون آنتی بیوتیک‌ها و آنتی باکتریال‌ها روی عفونت ویروسی اثری ندارن.

در ادامه، قراره هر چیزی که در مورد تفاوت آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال میدونیم رو به شما بگیم. پس با سایت دیفرتو همراه باشید.

آنتی بیوتیک چیه؟

تعریف و تولید

آنتی بیوتیک به هر ماده شیمیایی گفته میشه که بتونه باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها رو از بین ببره و بنابراین میتونه علیه موجودات پروکاریوتی و یوکاریوتی (prokaryote and eukaryote) استفاده بشه. آنتی بیوتیک‌ها رو میشه توسط موجودات زنده در محیط طبیعی تولید کرد و یا به صورت مصنوعی تولید و به عنوان دارو مورد استفاده قرار داد. در واقع بیشتر آنتی بیوتیک‌ها با مشاهده موجودات طبیعی در مبارزه با باکتری‌ها کشف شدن. گاهی اوقات این اتفاق تصادفی بوده مثلاً الکساندر فلمینگ، آنتی بیوتیک پنی سیلین رو با توجه به اینکه کپک رشد کرده روی کشت باکتریایی او باعث از بین رفتن باکتری‌ها می‌شد، کشف کرد.

طبقه‌بندی آنتی بیوتیکها

آنتی بیوتیک‌ها رو میشه بر اساس ارگانیسم‌هایی که می‌کشن طبقه‌بندی کرد:

• آنتی باکتریال‌ها باکتری‌ها رو از بین می‌برن.
• آنتی‌فانگال‌ها یا ضدقارچ‌ها قارچ‌ها رو از بین می‌برن.
• آنتی‌پاراسایت‌ها یا داروهای ضد انگل، انگل‌ها رو از بین می‌برن.

آنتی بیوتیک‌هایی وجود دارن که می‌تونن هم به عنوان ضد باکتری و هم به عنوان ضد انگل عمل کنن. یک نمونه این نوع آنتی بیوتیک‌ها مترونیدازول (metronidazole) هست که باکتری هلیکوباکتر پیلوری و انگل تک یاخته ژیاردیا رو از بین می‌بره (bacterium Helicobacter pylori and the protozoan parasite Giardia).

مقاله مرتبط با باکتریها: تفاوت باکتری و انگل

آنتی بیوتیک‌ها به صورت قرص و آمپول تولید میشن

بخش‌هایی از سلول که مورد هدف قرار میگیره

آنتی بیوتیک‌ها می‌تونن دیواره سلولی پپتیدوگلیکان (peptidoglycan) باکتری‌ها یا دیواره سلولی کیتین و گلوکان (chitin and glucan cell wall) قارچ‌ها، DNA باکتری‌ها و DNA تک یاخته‌های انگلی رو هدف قرار بده. در آنتی بیوتیک‌‌هایی که تک یاخته‌ها رو هم هدف قرار میدن، عوارض جانبی می‌تونه شدید باشه چون تک یاخته‌ها دارای سلولهای یوکاریوتی مشابه سلول‌های ما هستن.

خطرات سوء استفاده / استفاده بیش از حد آنتی بیوتیک

از اونجایی که آنتی بیوتیک‌ها ارگانیسم‌های زیادی از جمله باکتری‌های مفید رو از بین می‌برن، می‌تونن تعادل طبیعی بدن انسان رو به هم بزنن. نتیجه این اتفاق اینه که می‌تونه به باکتریهای مضر دیگر اجازه رشد بده. به عنوان مثال، باکتری کلستریدیوم دیفیسیل (Clostridium difficile) که می‌تونه بعد از مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک رشد کنه، باعث یک وضعیت خطرناک گوارشی می‌شه. به همین دلیله که افراد تشویق میشن در حین مصرف آنتی بیوتیک‌ها پروبیوتیک (probiotics) مصرف کنن.

در صورت عدم مصرف کامل دوره آنتی بیوتیک‌ها، مشکلات دیگری می‌تونه رخ بده و میتونه منجر به مقاومت آنتی بیوتیکی در آینده بشه چون باکتریهای باقی مونده که مقاوم هستن، سلول‌هایی هستن که برای تولید مثل باقی میمونن. بنابراین آنتی بیوتیک‌های خاصی برای ارگانیسم‌های مقاوم انتخاب میشن. این مسئله به یک مشکل بزرگ تبدیل شده، به عنوان مثال: استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) مقاوم به متی‌سیلین (Methicillin)، که می‌تواند کشنده باشه.

آنتی باکتریال چیه؟

تعریف و تولید

آنتی باکتریال یک ماده شیمیاییه که به طور خاص، سلول‌های باکتری رو از بین می‌بره. بنابراین این مواد فقط در برابر موجودات پروکاریوتی که دارای ویژگی‌های باکتریایی هستن موثرن. آنتی بیوتیکی که فقط برای از بین بردن باکتری‌ها تولید بشه فقط دارای خواص آنتی باکتریاله. در حالی که اصطلاح آنتی باکتریال میتونه به یک آنتی بیوتیک در استفاده روزمره اشاره کنه (امروزه بیشتر به صابون‌های ضد باکتری و محصولات ضدعفونی‌کننده اشاره می‌کنه). آنتی باکتریالها رو میشه به صورت مصنوعی و هم‌چنین از موجودات زنده تولید کرد.

طبقه بندی آنتی باکتریالها

طبقه‌بندی آنتی ‌باکتریال‌ها به روش‌های مختلفی انجام میشه. یک روش طبقه‌بندی آنها بر اساس نحوه عمل اوناست. دو نوع آنتی باکتریال براساس نحوه عمل وجود داره:

• باکتریوسیدال (Bacteriocidal): این‌ها آنتی باکتریالی هستن که سلول‌های باکتری رو بطور کامل از بین می‌برن.
• باکتریواستاتیک (Bacteriostatic): این‌ها آنتی باکتریالهایی هستن که از رشد و تکثیر سلول‌های باکتریایی جلوگیری می‌کنن.

بخش‌هایی از سلول که مورد هدف قرار میگیره

یک آنتی باکتریال ویژگی خاصی از باکتری‌ها مانند دیواره سلولی پپتیدوگلیکان، DNA باکتریایی یا برخی از جنبه‌های متابولیسم رو که مختص باکتری‌هاست، هدف قرار میده. از اونجایی که آنتی باکتریالها فقط باکتری‌ها رو هدف قرار میدن، برای انسان کم‌ضرر‌تر بوده و عوارض جانبی کمتری نسبت به آنتی بیوتیک‌های ضد انگل یا ضد قارچ دارن. این به این دلیله که باکتری‌ها سلولهای پروکاریوتی هستن که با سلول‌های ما بسیار متفاوتن، برخلاف قارچ‌ها و انگل‌ها که دارای سلول‌های یوکاریوتی مشابه سلول‌های ما هستن.

برای از بین بردن باکتری در سطوح، از آنتی باکتریال استفاده میشه.

خطرات سوء استفاده / استفاده بیش از حد از آنتی باکتریال

استفاده بیش از حد آنتی باکتریال به شکل شستشوی بیش از حد با مواد ضدعفونی‌کننده دست ممکنه منجر به مشکلاتی برای کودکان بشه که بعداً در زندگیشون مستعد ابتلا به آلرژی بشن. دلیلش اینه که کودکان برای ایجاد سیستم ایمنی سالم باید در معرض میکروب‌ها قرار بگیرن. محصولات ضد باکتریایی در برخی موارد، باقیمونده‌ای از خودشون بر جای می‌گذارن که همه باکتری‌ها به جز قویترین باکتری‌ها رو از بین می‌بره. این یعنی باکتریهای خطرناکتر برای مقاومت باکتریایی انتخاب میشن. تحقیقات درباره تریکلوزان (triclosan)، یک ماده رایج در ضدعفونی‌کننده‌های ضد باکتریایی، نشون داده که باکتری‌ها در برابر آنتی بیوتیک ایزونیازید (isoniazid) که برای درمان سل مورد استفاده قرار میگیره، مقاومت نشون میدن.

تفاوت بین آنتی باکتریال و آنتی بیوتیک

تفاوت در معنا:

منظور از آنتی باکتریال، محصولاتیه که به طور خاص بر باکتری‌ها تأثیر میذاره و رشد باکتری‌ها رو از بین می‌بره یا از رشدشون جلوگیری می‌کنه؛ در حالی که آنتی بیوتیک‌ها به فرآورده‌های متابولیک تولید شده توسط میکروارگانیسم‌ها (باکتری‌ها و قارچ‌ها) برای از بین بردن یا جلوگیری از رشد سایر میکروارگانیسم‌های مضر برای بدن اشاره داره.

تفاوت در ماهیت:

آنتی باکتریال‌ها زیر مجموعه از آنتی بیوتیک‌ها هستن.

تفاوت در کارکرد:

آنتی باکتریال  فقط روی باکتری‌ها کار می کنه اما آنتی بیوتیک هم روی قارچ‌ها و هم باکتری‌ها اثر داره.

تفاوت ارگانیسم هدف درگیر در آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال

آنتی بیوتیک به هر ماده شیمیایی اشاره داره که باکتری‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها رو هدف قرار داده و از بین می‌بره. آنتی باکتریال به یک ماده شیمیایی اشاره داره که به طور خاص برای هدف قرار دادن و از بین بردن باکتریها طراحی شده.

تفاوت نوع سلول هدف در آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال

آنتی بیوتیک‌ها می‌تونن سلول‌های یوکاریوتی و پروکاریوتی رو هدف قرار بده در حالی که یک آنتی باکتریال فقط می‌تونه یک سلول پروکاریوتی رو هدف قرار بده.

تفاوت محلی از سلول که مورد هدف قرار میگیره

آنتی باکتریال ‌ها فقط باکتری‌ها رو از بین می‌برن و بنابراین فقط دیواره سلولی پپتیدوگلیکان، DNA باکتریها و متابولیسم رو هدف قرار میدن، در‌حالی که آنتی بیوتیک‌ها ممکنه دیواره‌های سلولی قارچی کیتین و گلوکان و DNA انگل‌ها رو هم مورد هدف قرار بده.

تفاوت استفاده روزانه آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال

اصطلاح آنتی بیوتیک به دارو‌هایی اطلاق بشه که به صورت کپسول، قرص یا وریدی مصرف میشن، در حالی که اصطلاح آنتی باکتریال به موادی اطلاق بشه که به عنوان پماد، صابون یا ضدعفونی‌کننده استفاده میشن.

نمونه محصول آنتی باکتریال

تفاوت عوارض جانبی آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال

آنتی باکتریالها کمتر از آنتی بیوتیک‌هایی که می‌تونن انگل‌ها یا قارچ‌ها رو از بین ببرن برای مردم مضر هستن، چون سلول‌های باکتریایی با سلول‌های انسانی بسیار متفاوته.

شباهت‌های آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال

دوران آنتی بیوتیک‌ها در دهه ۱۹۲۰ زمانی آغاز شد که الکساندر فلمینگ اولین آنتی بیوتیک یعنی “پنی سیلین” رو کشف کرد. آنتی بیوتیک‌ها و آنتی باکتریالها به دو دسته طیف وسیع و طیف محدود تقسیم میشن که طیف محدود، تعداد محدودی از میکروب‌ها رو مورد اثر قرار میده در حالی که طیف وسیع، تعداد زیادی از میکروب‌ها رو مورد اثر قرار میده. هر دوی این داروها رو میشه به صورت طبیعی، نیمه مصنوعی یا مصنوعی تهیه کرد. موارد زیر ویژگی‌هاییه که یک دارو باید داشته باشه:

1. نباید باعث مقاومت دارویی بشه.
2. در مایعات و بافت‌های بدن فعال باقی بمونه.
3. برای سلول میزبان، غیر سمی باشه.
4. سریع در محل آلوده وارد عمل بشه.
5. هیچ عارضه جانبی نشون نده.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی

درمان ضد عفونی بر اساس سه عامل انجام بشه که عبارتند از: داروها، نوع میکروارگانیسم ایجادکننده عفونت و میزبان عفونی. صد‌‌ها داروی کشف شده تا به امروز در برابر عوامل بیماری‌زای مضر بدن همراه با کارکرد‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته اما عملکرد اصلی اونا اینه که عامل عفونی رو بدون آسیب رسوندن به سلول میزبان از بین ببرن، چه آنتی بیوتیک باشه یا آنتی باکتریال، آنتی ویروس یا ضد میکروب (حالا که صحبت از ویروس شد، بد نیست مقاله تفاوت ویروس و باکتری رو هم بخونید).

تفاوت‌های کلیدی بین آنتی باکتریال و آنتی بیوتیک:

متخصصان مراقبت‌های بهداشتی به طور گسترده از عبارت آنتی بیوتیک و آنتی باکتریال  استفاده می‌کنن و این‌ها از جمله دارو‌های تجویز شده توسط اونا هستن، اما در زیر چند تفاوت کلیدی بین ۴ بخش از این دو نوع دارو وجود داره:

• آنتی بیوتیک‌ها و آنتی باکتریالها هر دو باکتری رو از بین می‌برن اما آنتی بیوتیک‌ها گاهی اوقات قارچ‌ها و انگل‌هایی مانند تک‌یاخته‌ها رو هم از بین می‌برن.
• آنتی باکتریال‌ها فقط ویژگی‌های سلول‌های باکتریایی پروکاریوتی مثل دیواره سلولی پپتیدوگلیکان و DNA و متابولیسم منحصر به فرد این سلول‌ها رو مورد هدف قرار میدن.
• آنتی بیوتیک‌ها می‌تونن دیواره‌های سلولی قارچ و DNA انگل‌ها و هم‌چنین ویژگی‌های باکتریایی رو مورد هدف قرار بده.
• در زبان روزمره از آنتی بیوتیک برای اشاره به دارو‌های داخلی استفاده بشه در‌حالی که آنتی باکتریال برای اشاره به صابون‌ها و ضدعفونی کننده‌ها استفاده میشه.

منابع:

• biodifferences.com
• differencebetween.net