باکتری‌ها (باکتری منفرد) موجودات تک سلولی هستن که توی هر محیطی، از خاک گرفته تا آب، تا موجودات زنده و حتی زیستگاه‌های شدید مثل منافذ دریایی وجود دارن. انگل‌ها ارگانیسم‌هایی هستن که بیشتر چرخه زندگی خودشون رو در بدن ارگانیسم دیگه‌ای سپری میکنن و معمولاً تا حدی به میزبان اون آسیب میرسونن. اینها میتونن موجودات تک سلولی یا چند سلولی از طیف وسیعی از جنس‌ها باشن. بعضی از باکتری‌ها به‌عنوان انگل زندگی میکنن، اگرچه این باکتری‌ها نسبتاً کمی هستن. تو این مقاله از سایت دیفرتو به بررسی کامل تفاوت انگل و باکتری می‌پردازیم.
انگل (parasites) چیه؟
انگل به هر موجود زنده‌ای، از موجودات تک سلولی گرفته تا چند سلولی اطلاق میشه که درون بدن یک میزبان یا روی یک میزبان زندگی میکنه و از اونجایی که از بافت میزبان تغذیه میکنه، تا حدی بر میزبان تأثیر منفی میذاره. اونها میتونن روی یک میزبان زندگی کنن یا چرخه‌های زندگی پیچیده‌ای داشته باشن که میزبان‌های مختلفی رو در بر میگیره.
- مقاله مرتبط: تفاوت موجودات تک سلولی و چند سلولی
سه نوع انگل وجود داره که میتونن در بدن انسان زندگی کنن و باعث بیماری بشن که شامل تک یاخته‌ها، کرم‌ها و انگل‌های خارجی میشه. تک یاخته‌ها موجودات تک سلولی و میکروسکوپی هستن که قادر به تکثیر در بدن میزبان خودشون هستن. در بعضی موارد، انگل‌هایی با مراحل زندگی چندگانه مرحله حیات تک یاخته‌ای دارن.
کرم‌های روده بزرگ‌تر هستن و معمولا با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستن، انگل‌های کرم مانند شامل کرم‌های مسطح، کرم‌های سر خاردار و کرم‌های گرد میشه. انگل‌های خارجی شامل هر گونه انگلی میشه که در سطح بدن زندگی میکنه یا از اون تغذیه میکنه، از این جمله میشه به پشه، کنه، شپش و … اشاره کرد. این انگل‌های خارجی ممکنه به‌عنوان ناقل برای انگل‌های تک یاخته هم عمل کنن.
انتقال انگل‌ها از یک میزبان به میزبان دیگه میتونه از طریق مدفوع، دهانی، تماسی یا از طریق انتقال ناقل (جانداری مثل بندپایان که در اون انگل میتونه زنده بمونه و میزبان دیگه‌ای رو آلوده کنه) رخ بده.
باکتری (bacteria) چیه؟
باکتری‌ها موجودات تک سلولی کوچکی هستن که اغلب به اونها میکروب هم میگن. این موجودات تک سلولی ممکنه در کنار هم قرار بگیرن تا زنجیره یا کلونی بزرگی از انواع تک سلولی‌ها رو تشکیل بدن. اگرچه باکتری‌ها به‌عنوان موجودات زنده طبقه‌بندی میشن، اما طراحی ساده‌ای دارن، فاقد غشای هسته‌ای هستن و اندامک‌های متصل به غشاء ندارن. همچنین دیواره سلولی دارن که گاهی به اون اسکلت سلولی هم گفته میشه.
DNA توی سیتوپلاسم یافت میشه، جایی که توی یک حلقه دایره‌ای مرتب شده، البته حلقه DNA دوم هم ممکنه وجود داشته باشه که به‌عنوان پلاسمید شناخته میشه. این پلاسمیدها معمولاً حاوی ژن‌هایی هستن که مزایایی رو برای باکتری‌ها ارائه میدن، برای مثال باعث مقاومت اونها در برابر یک آنتی بیوتیک خاص میشن (مقاله مرتبط: تفاوت آنتی باکتریال و آنتی بیوتیک)
پنج شکل اصلی مختلف برای باکتری وجود داره که بر اساس اونها طبقه‌بندی میشن. این اشکال باکتری‌ها شامل: اسپیریل‌های مارپیچی، کوکسی‌های کروی، باسیل‌های میله مانند، اسپیروکت‌های چوب پنبه‌ای شکل و در نهایت ویبریوهای کاما مانند میشن.
باکتری‌ها عمدتاً با روش تقسیم دوتایی تکثیر میشن یعنی جایی که DNA تکثیر میشه و به دو قسمت تقسیم میشه، پس از اون سلول باکتری میتونه تقسیم بشه و دو سلول دختر تشکیل بده که از نظر ژنتیکی با سلول مادر یکسان هستن. بعده این مراحل این دو سلول دختر هم به نوبه خودشون تقسیم میشن و ۴ سلول جدید تولید میکنن و به همینطوری رشد و تکثیر اونها ادامه پیدا میکنه. این ویژگی امکان افزایش سریع جمعیت باکتریایی رو، معمولاً در یک بازه زمانی کوتاه، فراهم میکنه.
مطالعه مقالات زیر هم به شما توصیه میشه:
فرق بین انگل و باکتری چیه؟
برای اینکه تفاوت‌های بین انگل و باکتری رو بهتر بفهمیم باید اونها رو بر اساس پارامترهای زیر بررسی میکینم:
تفاوت انگل و باکتری از نظر نحوه طبقه‌بندی
باکتری‌ها میکروارگانیسم‌های پروکاریوتی هستن که به دامنه Archaea و Bacteria تعلق دارن. انگل‌ها از موجودات تک سلولی مثل باکتری‌ها یا تک یاخته‌ها تا موجودات چند سلولی مثل بندپایان رو شامل میشه، به همین خاطر طبقه‌بندی اونها متفاوته چون شامل بعضی از پروکاریوت‌ها و یوکاریوت‌ها میشه.
تفاوت باکتری و انگل از نظر انواع
۵ نوع باکتری وجود داره که بر اساس شکل اونها طبقه‌بندی میشن که این طبقه‌بندی شامل: اسپیرلا (مارپیچی)، کوکسی (کروی)، باسیل (میله‌ای)، اسپیروکت‌ها (چوب پنبه مانند) و ویبریو (کاما) میشه.
سه نوع انگل وجود داره که انسان رو تحت تأثیر قرار میده، این سه نوع شامل: تک یاخته‌ها (تک سلولی، از جمله بعضی باکتری‌ها)، کرم‌ها و انگل‌های خارجی (که در سطح خارجی بدن زندگی میکنن).
تفاوت انگل با باکتری از نظر چرخه زندگی
باکتری‌ها موجودات تک سلولی هستن که به روش تقسیم دوتایی تکثیر میشن و در نتیجه دو سلول دختر به وجود میاد که از نظر ژنتیکی با سلول اصلی باکتری یکسان هستن. بعضی از اونها ممکنه اندوسپورها رو تشکیل بدن که سلول‌های بسیار مقاومی هستن و تا زمانی که شرایط مساعد نباشه، غیر فعال میمونن.
انگل‌ها یا به طور کامل به میزبان خودشون وابسته هستن یا فقط برای بخشی از چرخه زندگی خودشون به میزبان نیاز دارن. بعضی از انگل‌ها با تقسیم سلولی تکثیر میشن، درحالیکه انگل‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تر ممکنه چرخه‌های زندگی پیچیده‌تری داشته باشن که میزبان‌ها و ناقل‌های میانی مختلفی رو در بر میگیره. (مقاله مرتبط: تقسیم سلولی میتوز و میوز).
فرق انگل و باکتری از نظر زیستگاه اونها
باکتری‌ها در همه جای زمین وجود دارن، یعنی درون اقیانوس‌ها، خاک، محیط‌های یخی، داخل یا روی بدن انسان و هر زیستگاه دیگه‌ای که قابل تصور باشه. ارتباط با سایر موجودات زنده میتونه متفاوت باشه، از جمله کامنسالیسم (بدون فایده یا ضرر برای میزبان)، همزیستی برابر (هر دو منفعت میبرن) یا انگلی (میزبان آسیب می‌بینه که به اونها پاتوژن میگن).
انگل‌ها فقط درون یک میزبان زنده مثل گیاه، حیوان یا انسان زندگی میکنن. میزان آسیب ناشی از انگل متفاوته. بعضی از مراحل چرخه زندگی انگل ممکنه توی محیط رخ بده، اما از اونجایی که توی بخشی از چرخه زندگی خودش میزبانی رو اشغال میکنه، پس همچنان یک انگل محسوب میشه.
تفاوت بین انگل و باکتری از نظر آسیب‌شناسی و درمان
تکثیر سریع باکتری‌ها میتونه باعث بروز سریع علائم تهاجم باکتری‌ها به بدن انسان بشه. بعضی از عفونت‌های باکتریایی شامل سیاه زخم، سیفلیس، وبا و طاعون گاوی میشن. این عفونت‌ها با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای از بین بردن باکتری‌ها درمان میشن، هرچند که این کار ممکنه منجر به مقاومت آنتی بیوتیکی بشه.
برای عفونت انگلی، علائم با توجه به نوع انگل متفاوته، بعضی علائم کمن یا بدون علائم هستن، درحالیکه بعضی دیگه باعث بیماری شدید میشن (اغلب بسته به بار عفونت). به این معنیه که درمان از آنتی بیوتیک تا داروهای ضد انگلی یا پیشگیری برای جلوگیری از عفونت متغیره.
فرق بین باکتری و انگل از نظر فراوانی
باکتری‌ها در همه زیستگاه‌ها به تعداد زیاد یافت میشن. انواع مختلف باکتری‌ها خیلی متنوع هستن. برای مثال، درون بدن انسان تعداد سلول‌های باکتریایی بیشتر از سلول‌های انسانیه.
توی طبیعت، انگل یکی از رایج‌ترین استراتژی‌های زندگی رو تشکیل میده، حتی اگه بخش قابل توجهی از یک اکوسیستم نباشه. انگل‌هایی که انسان‌ها رو تحت تأثیر قرار میدن تا حد زیادی کنترل شده هستن، هرچند که انگل‌ها توی مناطق کمتر توسعه‌یافته با دسترسی اندک به سرویس بهداشتی مناسب، غذا و آب تمیز نسبتاً رایج هستن.
فرق باکتری با انگل از نظر مرتبط بودن
باکتری‌ها توی هر اکوسیستمی روی زمین وجود دارن و برای عملکرد بهتر اون اکوسیستم‌ها حیاتی هستن، مثلا توی سیستم گوارش انسان، باکتری‌ها به هضم کمک میکنن. باکتری‌های خاک با تجزیه مواد گیاهی و حیوانی به تثبیت نیتروژن و چرخه مواد مغذی کمک میکنن و برای تولید غذاهای تخمیر شده خاص مثل سس سویا و ماست مفید هستن. این باکتری‌ها به طور گسترده‌ای در کشاورزی استفاده میشن، میشه اون رو توی استخراج فلزات خاص و زمینه‌های مختلف دیگه مثل بیوتکنولوژی استفاده کرد.
در طرف دیگه، انگل‌ها هیچ مزیتی برای میزبان خودشون ندارن چون با انرژی تامین شده توسط میزبان تغذیه و رشد میکنن.
توی جدول مقایسه‌ای زیر این ویژگی‌ها رو یکجا جمع کردیم تا درک این تفاوت‌ها برای شما راحت‌تر بشه:
| باکتری | انگل |
| پروکاریوتی | پروکاریوتی یا یوکاریوتی |
| تک سلولی | تک سلولی یا چند سلولی |
| ۵ نوع داره: اسپیرلا (مارپیچ)، کوکسی (کروی)، باسیل (میله‌ای)، اسپیروکت (چوب پنبه مانند) و ویبریو (کاما) | ۳ دسته داره: تک یاخته‌ها (تک سلولی)، کرم‌ها (کرم مانند)، انگل‌های خارجی |
| همزیستی بی ضرر، مفید یا انگلی (بیماری‌زا) | به درجات مختلف برای میزبان مضره |
| تولید مثل سریع با تقسیم دوتایی (تکثیر و تقسیم) | تولید مثل متنوع، از تقسیم سلولی تا چرخه‌های زندگی پیچیده شامل انتقال با میزبان‌ها یا ناقل‌های متعدد |
| توی محیط‌های مختلف مثل خاک، آب، اقیانوس، یخ، موجودات زنده و … پیدا میشه. | توی بعضی از مراحل زندگی ممکنه زندگی آزاد داشته باشن |
| عوامل بیماری زا که با آنتی بیوتیک‌ها درمان میشن | از بیماری بدون علامت تا بیماری جدی رو شامل میشه و درمان با آنتی بیوتیک تا داروهای ضد انگل و روش‌های پیشگیرانه متفاوته. |
| برای مثال، لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم، استافیلوکوک | برای مثال، پلاسمودیوم، کرم نواری ژیاردیا، کک |
جمع‌بندی
انگل یک ارگانیسمه که توی بدن یا روی ارگانیسم دیگه‌ای زندگی میکنه، مواد مغذی رو مصرف میکنه و به اون آسیب میزنه. در مقابل، باکتری‌ها موجودات میکروسکوپی تک سلولی پروکاریوتی هستن که تو همه جا وجود دارن. پس این تفاوت اساسی بین انگل و باکتریه. انگل‌ها همیشه به میزبان خودشون آسیب میرسونن درحالیکه بعضی از باکتری‌ها مفیدن و بعضی‌ها باعث آسیب یا بیماری میشن.
به نظر شما فرق انگل و باکتری که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت انگل و باکتری می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منابع: