همونطور که همه ما میدونیم، رشد و تولید مثل موجودات از طریق تقسیم سلولی اتفاق میوفته. به طور مشابه، سلولهای جدید در سلولهای یوکاریوتی (eukaryotic) به دلیل انجام فرایندهای میوز و میتوز تولید میشن. علاوه بر این، فرایندهای تقسیم هسته سلولی میوز و میتوز کاملاً مشابه همن ولی تمایزهاییم دارن. پس دونستن تفاوت بین میوز و میتوز برای روشن کردن مفاهیم اساسی مهم میشه. علاوه بر این، تقسیم سلولی خیلی منظمه و از یک توالی بسیار هماهنگ از مراحل مختلف پیروی میکنه. در این مطلب می‌بینیم که چطوری میتوز و میوز دو نوع مختلف تقسیم هسته سلول هستن. هر دوی این فرایندها شامل تقسیم یک سلول دیپلوئیدی (سلول دوتایی- diploid cell) میشه. توی این مطلب از سایت دیفرتو جزئیات بیشتری رو در مورد تفاوت تقسیم سلولی میوز و میتوز توضیح میدیم.
تقسیم سلولی میتوز (Mitosis) چیه؟
ماده ژنتیکی (DNA) توی یک سلول تکثیر میشه، این تقسیم به طوریه که توی فرایند تقسیم میتوز این ماده بین دو سلول به طور مساوی تقسیم میشه. بعد از اون، سلول تقسیم شده از طریق یک توالی ساختاریافته از رویدادهای خاصی به اسم چرخه سلولی (cell cycle) عبور میکنه. علاوه بر این، فاکتورهای رشد خاصی وجود دارن یا سیگنال‌های دیگه‌ای وجود دارن که نیاز به تولید سلولهای جدید رو نشون میدن، تا چرخه سلولی میتوزی رو آغاز کنن.
علاوه بر اینها از طریق تقسیم میتوز، سلولهای سوماتیک (somatic cells) بدن تکثیر میشن. سلولهای سوماتیک شامل سلولهای چربی، سلولهای پوست، سلولهای خونی یا هر سلول بدنی بغیر سلولهای جنسی میشه. همچنین بدن برای جایگزینی سلولهای مرده، سلولهای آسیب‌دیده یا سلولهایی که طول عمر کوتاه‌تری دارن به فرایند تقسیم میتوز نیاز دارن.
میتوز یک فرایند پیوسته برای تقسیم سلولیه که در همه انواع سلولهای زنده رخ میده، البته در میتوز تقسیم سلول از طریق تولید غیر جنسی اتفاق میوفته. علاوه بر این ما می‌بینیم که چطوری غشای هسته‌ای شکسته میشه. مراحل میتوز شامل پروفاز، متافاز، آنافاز و تلوفاز (Prophase, Metaphase, Anaphase and Telophase) میشه و هیچ سیناپسی توی میتوز رخ نمیده و یک وظیفه مهم اون مشارکت برای شفا پیدا کردن و ترمیم جراحته.
- پیشنهاد مطالعه: تفاوت موجودات تک سلولی با چند سلولی
تقسیم سلولی میوز (Meiosis) چیه؟
تقسیم سلولی میوز به فرایندی گفته میشه که توی اون گامتها (سلولهای جنسی – gametes) در ارگانیسمهایی که از طریق فرایند جنسی تولید مثل میکنن، تولید میشه. برای درک فرق بین میوز و میتوز، باید معنای واقعی اونها را یاد بگیریم. پس همونطور که میدونین، گامتها توی غدد جنسی نر و ماده تولید میشن و نیمی از تعداد کروموزومهای سلول اصلی رو تشکیل میدن.
علاوه بر اینا، بازسازی ژنتیکی که در طول دوره میوز اتفاق میوفته به معرفی ترکیب‌های ژنی جدید کمک میکنه به همین خاطر چرخه سلولی میوز چهار سلول رو تولید میکنه که از نظر ژنتیکی متفاوت هستن، برخلاف میتوز که دو سلول ژنتیکی یکسانی رو تولید میکرد.
میوز به زمانی اشاره میکنه که سلولهای جنسی دختر تولید شدن. پس می‌بینیم که فقط سلولهایی که تحت تقسیم میوز قرار میگیرن به اسپرم یا تخمک تبدیل میشن. تقسیم میوز شامل میوز I و میوز II میشه. توی فرایند میوز I، کروموزوم همولوگ (homologous chromosome) به هسته‌های مختلف تفکیک میشه و توی فرایند میوز II، کروماتیدها (chromatids) به هسته‌های جداگانه تفکیک میشن.
تفاوت تقسیم سلولی میوز و میتوز چیه؟
توی جدول مقایسه‌ای زیر فرق میوز و میتوز رو یکجا جمع کردیم تا درک این تفاوت‌ها برای شما راحت‌تر بشه:
| مبنای مقایسه | میتوز | میوز |
| تعریف | به تقسیم سلولی اشاره میکه که دو سلول خواهر هر کدوم تعداد و نوع کروموزومهای مشابه با سلول والد رو تشکیل میدن. | به تقسیم سلولی اشاره میکنه که چهار سلول خواهر رو تشکیل میده و هر کدوم نصف تعداد کروموزوم‌هاش مشابه سلولهای والد هست. |
| نوع تولید مثل | غیر جنسی | جنسی |
| تعداد بخش‌ها | یکی | دوتا |
| سلولهای مادر | اونها میتونن هاپلوئید یا دیپلوئید (haploid or diploid) باشن | اونها همیشه دیپلوئید هستن |
| تعداد کروموزوم | اونا به همون شکل باقی میمانن | اونها تعداد کرومزوم‌ها رو به نصف کاهش میدن |
| اختلاط کروموزومی | رخ نمیده | اتفاق میوفته |
| جفت شدن هومولوگ‌ها | توی این اتفاق نمیوفته | توی این اتفاق میوفته |
| عملکرد | رشد عمومی و ترمیم و تولید مثل سلولها بدون تنوع ژنتیکی | تنوع ژنتیکی از طریق تولید مثل جنسی |
| چه چیزی ایجاد میکنه | همه چیز به جز سلولهای جنسی رو ایجاد میکنه | فقط سلولهای جنسی ایجاد میکنه |
| کاشف این فرایندها | والتر فلمینگ (Walther Flemming) | اسکار هرتویگ (Oscar Hertwig) |
| در کجا اتفاق میوفتن | توی سلولهای جسمی (غیر جنسی) اتفاق میوفته | توی سلولهای زایا (جنسی) رخ میده |
جمع‌بندی
والتر فلمینگ و اسکار هرتویگ کسانی بودن که اولین بار تقسیمات سلولی میوز و میتوز رو کشف کردن. طبق تحقیقات اونها توی میتوز سلولهای مادر میتونن هاپلوئید یا دیپلوئید باشن و در طرف دیگه، توی میوز سلولهای مادر همیشه دیپلوئید هستن. میتوز تقسیمات سلولی غیر جنسیه، درحالیکه تقسیم سلولی میوز ماهیت جنسی داره. اگر به دنیای سلولها علاقه‌مندید، بد نیست مقاله تفاوت سلول گیاهی و جانوری رو هم بخونید.
به نظر شما فرق تقسیم سلولی میوز و میتوز که در این مقاله توضیح داده شد، درست بوده؟ اگر شما اطلاعات بیشتری از تفاوت تقسیم سلولی میتوز و میوز می‌دونید یا فکر می‌کنید تعریف دقیقتری وجود داره، حتما در بخش نظرات، برای ما ارسال کنید تا مقاله رو اصلاح و تکمیل کنیم.
منبع: toppr.com